Obrzędy związane z obchodami Świąt Wielkanocnych
Msza rezurekcyjna odprawiana o świcie w
Niedzielę Wielkanocną dla uczczenia Zmartwychwstania Chrystusa to
obrzęd bardzo radosny i powszechny w krajach słowiańskich.
Najświętszy Sakrament jest wynoszony z Grobu Pańskiego i trzykrotnie w uroczystej procesji obnoszony wokół kościoła, pośród bicia dzwonów i pieśni wielkanocnych. Kiedyś rozpoczęciu mszy rezurekcyjnej towarzyszył huk armat. Dzisiaj - jedynie wybuchy petard.
Rezurekcja odprawiana jest w niedzielę, pierwszy dzień świąt, o godz. 6.00 rano. Dawniej nabożeństwo to odbywało się w Wielką Sobotę o północy. Dopiero w czasach stanisławowskich, gdy niebezpiecznie było chodzić nocą po ulicach, przeniesiono tę uroczystość na bardziej bezpieczną godzinę.
Pierwsza wzmianka o mszy rezurekcyjnej pochodzi z X wieku, odprawiona ona została w Augsburgu w Niemczech. Obrzęd wywodzi się z misteriów średniowiecznych, a na jego rozszerzenie wpłynęli prawdopodobnie bożogrobowcy (miechowici).
W Warszawie odbywała się msza rezurekcyjna w kościele Św. Krzyża i miała tak wspaniałą oprawę, że nuncjusz apostolski Antici za czasów króla Stanisława Augusta w podziwie zawołał: "O bone Deus, quanta maiestas" i doniósł papieżowi, że "nic bardziej wzruszającego nie widział".
W Polsce obchody rezurekcyjne noszą nazwę Wielkanocy na pamiątkę nocy z soboty na niedzielę, kiedy Jezus zmartwychwstał. Ale po angielsku święto to nazywa się Easter, a po niemiecku Oester - są to nazwy pochodzące od słowa "Wschód". Teraz oznaczają one kierunek geograficzny; kiedyś oznaczały także - jak w polskim - wschód słońca. Zostało też w angielskim i niemieckim dawne znaczenie, czyli wzejście nowego dnia po nocy: zmartwychwstanie Jezusa po nocy jego śmierci.
W języku rosyjskim święto ma miano "Pascha". Nazwa wywodzi się ze "Starego Testamentu". Święto Paschy obchodzone było w Izraelu jako sakralna uczta związana z ofiarowaniem baranka. Uczta paschalna łączyła się z wydarzeniem historycznym - wyjściem z Egiptu, czyli domu niewoli i stanowiła pamiątkę zbawczego czynu Jahwe.
Chrześcijaństwo przeniosło tamtą tradycję na nowe wydarzenie: wyjście z domu niewoli i śmierci, czyli uczczenie zmartwychwstania jako zbawczego czynu Boga w Jezusie Chrystusie - dla chrześcijan bowiem Chrystus jest barankiem paschalnym na pamiątkę jego ofiary złożonej na krzyżu.
Niedziela Zmartwychwstania Pańskiego jest pierwszym i najdawniejszym świętem w Kościele katolickim, obchodzonym już w czasach apostolskich. Symbolicznym tego wyrazem jest świętowanie przez chrześcijan niedzieli jako Dies Dominica (Dzień Pański) co uwydatnia słowiańska nazwa niedzieli jako Woskriesienije (Zmartwychwstanie).
Wielkanoc jest świętem ruchomym (obchodzonym w pierwszą niedzielę po wiosennej pełni księżyca) i jest główną uroczystością roku liturgicznego, od której oblicza się kalendarz najważniejszych świąt kościelnych, jak: Wniebowstąpienie, Zesłanie Ducha Świętego i inne.
W oktawie Wielkanocy obchodzone są różnorodne zwyczaje świąteczne, m.in.: Dyngus, Emaus, Rękawka.
