Obchody 26. rocznicy Porozumienia Jastrzębskiego

Przemawiając przed pomnikiem przy jastrzębskiej kopalni "Zofiówka" (w 1980 nosiła nazwę "Manifest Lipcowy"), gdzie zgromadziło się blisko 300 osób, lider śląsko-dąbrowskiej "S", Piotr Duda, przekonywał, że postulaty sprzed 26 lat nie zestarzały się, a obowiązkiem współczesnej "S" jest ich realizacja.

Kiedyś robotniczym marzeniem była zgoda na powstanie niezależnych związków zawodowych. A dziś w wielu zakładach, zwłaszcza tych prywatnych, działalność związków jest zakazana, a pracownicy, chcąc je złożyć, muszą potajemnie spotykać się w kawiarniach czy prywatnych mieszkaniach - mówił Duda.

Duda podkreślał, że w porozumieniach gdańskich i jastrzębskich robotnicy domagali się podwyżek płac, godnych emerytur i systemu zasiłków dla najbardziej potrzebujących. W tej sprawie nic się nie zmieniło - mówił lider śląsko-dąbrowskiej "S", uznając realizację tych postulatów za część testamentu górników, którzy w stanie wojennym zginęli od milicyjnych kul w kopalni "Wujek".

Według Dudy, tak jak przed tygodniem wierni odnowili Jasnogórskie Śluby Narodu Polskiego, tak być może "S" w kolejną rocznicę podpisania porozumień sierpniowych powinna odnowić ówczesne zapisy.

Lider "S" Janusz Śniadek za jedno z podstawowych zagrożeń dla pracowników oraz dla Polski uznał ucieczkę pracodawców od stosunku pracy, poprzez promowanie ich samozatrudnienia, zamiast zatrudnienia na etatach w firmie.

Rocznicowe obchody rozpoczęła uroczysta msza w kościele pod wezwaniem Najświętszej Marii panny Matki Kościoła. Metropolita katowicki, abp Damian Zimoń, wskazał w homilii, że choć po tamtym zrywie i entuzjazmie z 1980 roku pozostało wiele, to "odzyskana wolność musi być wciąż na nowo kształtowana".

Owszem, bezrobocie maleje, ale pojawiają się nowe problemy. Trudny jest dialog społeczny z pracodawcami. Słyszę, że pracodawcy są aroganccy jak w XIX wieku. Związek zawodowy ma obowiązek walczyć o prawa pracownicze - mówił arcybiskup.

Podkreślił, że etyka pracy została gdzieś zagubiona, przypominając, że praca jest powołaniem i zadaniem. Istnieje_ cnota pracowitości, ale "Solidarność" powinna też wykazać się inną cnotą roztropności. A nieraz dialog społeczny jest prowadzony za pomocą kilofa_ - powiedział metropolita.

Niektórzy przedstawiciele "S" ubolewali, że znaczenie Porozumienia Jastrzębskiego jest umniejszane i traktowane jako lokalne; takie też są rocznicowe obchody. Panie premierze, panie prezydencie tu również podpisano porozumienia - mówił szef Sekretariatu Górnictwa i Energetyki "S", Kazimierz Grajcarek.

Rząd reprezentował na uroczystościach pochodzący ze Śląska minister transportu, Jerzy Polaczek.

Porozumienie Jastrzębskie zagwarantowało m.in. wprowadzenie w całej Polsce wszystkich wolnych sobót, wyłącznie dobrowolną pracę górników w dni wolne oraz zniesienie czterobrygadowego systemu pracy w górnictwie. Ustalono też zniesienie niszczącej więzi rodzinne "czterobrygadówki" oraz podnoszenie zarobków w ślad za wzrostem kosztów utrzymania. Władza zgodziła się też na wiele branżowych postulatów pracowników kopalń. W porozumieniu zapisano też poparcie dla wszystkich 21 postulatów gdańskich.

Pierwsze, szybko wygaszone strajki na Śląsku, wybuchły na początku sierpnia 1980, m.in. w Zakładzie Tworzyw Sztucznych Erg w Bieruniu i tarnogórskim Fazosie. W nocy z 27 na 28 sierpnia rozpoczął się strajk w Jastrzębiu - w kopalni "Manifest Lipcowy" ok. tysiąca górników nie przystąpiło do nocnej zmiany. Po nieudanych rozmowach z dyrekcją zawiązano Zakładowy Komitet Strajkowy. Dzień później do kopalni przyjechała delegacja rządowa, a 3 września zawarto porozumienie.