Nieznany wiersz Safony sprzed 2,6 tys. lat
"Włosy moje posiwiały, serce stało się ciężkie i osłabły kolana. Mogłabym narzekać, lecz cóż to da? Nie sposób człowiekowi uniknąć starości" - czytamy w odkrytym rok temu wierszu Safony. Utwór opublikowany został w tym tygodniu na łamach "The Times Literary Supplement".
W 2004 r. dwaj uczeni, Michael Gronewald i Robert Daniel, odnaleźli na Uniwersytecie w Kolonii papirus, który zidentyfikowali jako wiersz Safony. Papirus pochodził z kartonażu mumii egipskiej i został zapisany na początku III w p.n.e. Jest to więc najwcześniejszy zachowany rękopis z utworem Safony.
Okazało się, że część utworu znana była już od 1922 r., zachowana w zbiorze tzw. papirusów z Oxyrhynchos. Nie zdawano sobie jednak sprawy, czyjego jest autorstwa.
Jak pisze na łamach "The Times Literary Supplement" wydawca i tłumacz tekstu, wybitny hellenista prof. Martin West, współczesne edycje poezji Safony zamieszczają do 264 fragmentów jej wierszy, jednak wiele z tych fragmentów - na skutek uszkodzeń - nie zawiera nawet całego słowa, jedynie 63 zawierają co najmniej pełny wers, 22 to pełne strofy, a tylko trzy - do niedawna - były niemal kompletnymi utworami.
Dzięki ostatniemu odkryciu spuścizna poetki powiększyła się do czterech wierszy, na tyle kompletnych, że można uchwycić ich całościowy sens i strukturę - pisze West.
Wiersz składa się z sześciu dwuwersowych strof. Pierwsze cztery wersy są częściowo tylko zachowane. Poetka zwraca się w nich do młodych dziewcząt: "korzystajcie z zapałem z darów Muz. Moje ciało, niegdyś delikatne, pochwyciła starość". Następnie opisuje dokuczliwe objawy starości - "podobnie przejmująco, jak w innym wierszu opisała objawy zakochania" - zauważa West.
Cały utwór kończy przywołaniem mitu o Tithonosie, śmiertelniku, w którym zakochała się Jutrzenka. Poprosiła ona Zeusa, by dał mu nieśmiertelność. Zapomniała jednak poprosić o dar wiecznej młodości.
W starożytności zgodnie uważano Safonę za największą spośród poetek. Platon pisał, że należy jej się cześć nie jak poetce, ale jak jednej z Muz. Niewiele jednak wiadomo o niej samej. Żyła w VII w p.n.e. na wyspie Lesbos. Znane są imiona jej ojca, trzech braci i córki. Prawdopodobnie była nauczycielką muzyki, poezji i tańca grupy młodych dziewcząt z arystokratycznych rodów. Według starożytnych źródeł, poetka miała napisać ok. 6 tys. wierszy.