Nagrody Nobla - największe wyróżnienie naukowe
Nagroda Nobla - najbardziej prestiżowe
międzynarodowe wyróżnienie, przyznawana m.in. za wybitne
osiągnięcia naukowe - liczy już ponad 100 lat. Z polskich uczonych
wyróżniono Noblem dwukrotnie Marię Curie-Skłodowską - raz z fizyki
- wspólnie z mężem Piotrem Curie i Henri Becquerelem, i raz z
chemii - za badania nad promieniotwórczością oraz odkrycie nowych
pierwiastków: radu i polonu.
06.10.2004 | aktual.: 06.10.2004 11:30
Pierwsze naukowe nagrody otrzymali w 1901 roku: w dziedzinie fizyki - niemiecki uczony Wilhelm Roentgen, odkrywca promieni X i ich praktycznego zastosowania, w chemii - Holender Jacob Van Hoff, twórca nowoczesnej chemii fizycznej, w medycynie - niemiecki bakteriolog Emil Behring, twórca licznych surowic i szczepionek, m.in. przeciwko tężcowi i błonicy.
Nagrody Nobla wywarły ogromny wpływ na rozwój nauki światowej w XX wieku, podnosząc również prestiż środowiska naukowego. Nobliści byli postrzegani nie tylko jako wybitni badacze i genialni odkrywcy, ale także jako wielkie autorytety moralne.
Nagrodą premiowano - mimo różnych kontrowersji w doborze kandydatów - rzeczywiste osiągnięcia naukowe, w tym pionierskie prace związane m.in. z rozwojem badań nad elektrycznością i falami elektromagnetycznymi, atomistyką, promieniotwórczością, fizyką cząstek elementarnych, kriogeniką, nowymi teoriami kosmologicznymi i astronomicznymi.
Idea Alfreda Nobla przetrwała cały burzliwy wiek XX. W ciągu tego stulecia kilka razy jednak nie przyznano nagród - z powodu działań wojennych, braku kandydatów lub uchybień formalnych. Nie było nagród medycznych w latach 1915-1918, 1925 i 1940-1942. W 1916 roku, a także w latach 1931, 1939 i 1940-1942 nie przyznano nagród z fizyki. W chemii nie nagrodzono nikogo w latach 1916-1917, 1919, 1924 i 1940-42.
W ciągu ponad 100 lat istnienia Nagrody Nobla nie obyło się bez potknięć. Nie dostał nagrody, mimo wielokrotnego wysuwania jego kandydatury, francuski matematyk, przyrodnik i filozof Henri Poincarre, jeden z najwybitniejszych uczonych z przełomu XIX i XX wieku. Twórca teorii względności Albert Einstein otrzymał Nagrodę Nobla za marginalne w jego dorobku badania nad zjawiskiem fotoelektryczności. Noblem z fizyki nagrodzono w 1912 roku Nilsa Dalena ze Szwecji za nowy system zasilania latarni morskich. W 1920 roku Charles Guillaume z Francji został wyróżniony za nowy stop metali.
