Media za granicą: Mazowiecki - katolik, który walczył z totalitaryzmem
Człowiek, który poświęcił życie walce z totalitaryzmem i tyranią, intelektualista głęboko przywiązany do wartości chrześcijańskich i demokratycznych - piszą w pierwszych reakcjach agencje zachodnie, informując o śmierci Tadeusza Mazowieckiego.
Podkreślają w nich rolę Mazowieckiego jako pierwszego postkomunistycznego premiera w Polsce, przypominają kontrowersje związane z polityką "grubej kreski" oraz pracę Mazowieckiego na Bałkanach, gdy w latach 90. był specjalnym sprawozdawcą ONZ ds. przestrzegania praw człowieka.
"Prawnik z wykształcenia, pisarz i myśliciel z temperamentu, Mazowiecki był dobrze przygotowany do roli, jaką odegrał w obaleniu komunizmu w Polsce i budowie demokracji" - pisze o Mazowieckim agencja Associated Press w korespondencji z Warszawy.
Agencje przypominają drogę życiową Mazowieckiego. "Będąc człowiekiem wierzącym, podjął się zadania niemożliwego, by w antykościelnym systemie komunistycznym, narzuconym Polsce po II wojnie światowej, ukształtować przestrzeń dla etyki i poglądów religijnych w polityce" - podsumowuje AP działalność Mazowieckiego od lat 50. jako katolickiego publicysty i posła na Sejm.
AFP zaznacza, że Mazowiecki był "wśród pierwszych intelektualistów", którzy w latach 80. "dołączyli do gdańskiej stoczni, by doradzać robotnikom kierowanym przez Lecha Wałęsę".
"Mazowiecki głęboko wierzył w wyjście drogą negocjacji z systemu komunistycznego" - zauważa portal BBC News, przypominając, że był on jednym z architektów rozmów Okrągłego Stołu. Po objęciu urzędu premiera w 1989 roku Mazowiecki "nadzorował transformację polityczną i gospodarczą do systemu demokratycznego i wolnorynkowego" - przypomina BBC. AP ocenia, że kiedy Mazowiecki przegrał wybory prezydenckie z 1990 roku, była to "wysoka cena", jaką jego rząd zapłacił za reformy gospodarcze.
Przypominając dalszą pracę Mazowieckiego jako specjalnego wysłannika ONZ, portal BBC News zaznacza, że zrezygnował on z tej funkcji po masakrze w Srebrenicy "rozgniewany brakiem reakcji świata na zabójstwa, które określał jako zbrodnie wojenne".
Czeska agencja CTK w pierwszej relacji przypomina, że w 1995 roku Tadeusz Mazowiecki na Praskim Zamku odebrał nagrodę Fundacji św. Wojciecha za osiągnięcia w duchowej i kulturalnej integracji narodów Europy Środkowej i Zachodniej.
Niemiecka agencja dpa zamieszcza sylwetkę Mazowieckiego, pisząc o nim m.in.: "Ten głęboko wierzący katolik jako premier (1989-1990) chciał przeciągnąć 'grubą kreskę' pod przeszłością. Przeciwnicy polityczni w obozie związku zawodowego Solidarność zarzucali mu swego czasu, że swym kursem na pojednanie uniemożliwiał rozliczenie z komunistyczną przeszłością Polski".
Associated Press zauważa, że "Mazowieckiego oskarżano o uległość wobec komunistów", gdyż "wielu ludzi sądziło, że 'gruba kreska' oznaczała obojętność wobec zła z przeszłości".
Austriacka agencja APA najpierw nadała pilną depeszę o śmierci Mazowieckiego, a następnie w obszernym materiale przypomniała najważniejsze etapy jego działalności. APA zacytowała wypowiedź Mazowieckiego z 1989 roku o "grubej kresce", dodając, że wypowiedź ta była błędnie interpretowana, często świadomie, co "rzuca światło na polski ruch demokratyczny i często tragiczne zwroty w życiu jednego z jego ojców".
APA podkreśla, że w rzeczywistości Mazowiecki nie pozostawił żadnych wątpliwości co do tego, jak chciał być zrozumiany - chciał wskazać, że objęcie przez niego urzędu premiera oznacza nową epokę w historii Polski.
"Nigdy nie ustępował przed demagogią" i "zwracał się raczej do rozsądku niż do serc Polaków" - pisze o Mazowieckim AFP.
Ważna rola Mazowieckiego na Bałkanach
O śmierci Tadeusza Mazowieckiego od rana informują media w krajach b. Jugosławii.
Najwięcej informacji o śmierci Tadeusza Mazowieckiego pojawiło się w mediach w Chorwacji. W internetowym wydaniu dziennika "Jutarnji List" przypomniano, że od sierpnia 1992 roku był specjalnym sprawozdawcą ONZ do spraw praw człowieka na terenie byłej Jugosławii. "W 1995 roku po ludobójstwie w Srebrenicy podał się do dymisji w proteście przeciwko licznym błędom społeczności międzynarodowej" - napisano.
O roli Mazowieckiego w procesie pokojowym na Bałkanach wspomniano także na portalu Chorwackiego Radia i Telewizji (HRT). Przypomniano, że w maju 2012 roku Mazowiecki odwiedził Chorwację z okazji dwudziestej rocznicy przyjęcia tego kraju do ONZ.
Serbski dziennik "Politika" przypomniał sylwetkę Mazowieckiego, wspominając krótko o jego funkcji w ONZ. Za agencjami informacyjnymi dziennik przytoczył wypowiedź ministra spraw zagranicznych Radosława Sikorskiego zamieszczoną na profilu MSZ na Twitterze: "Mazowiecki był jednym z ojców naszej wolności i niepodległości".
Krótkie wzmianki o śmierci pierwszego premiera III RP zamieściły także serbskie publiczne Radio i Telewizja (RTS) oraz belgradzkie radio B92.
W Bośni i Hercegowinie serwis sarajewskiej gazety "Oslobodjenie" skupia się głównie na roli, jaką Mazowiecki odegrał w polskiej transformacji po 1989 roku. Napisano, że Mazowiecki odegrał ważną rolę w integracji kraju z Unią Europejską. W artykule jedynie w jednym zdaniu wspomniano rolę wysłannika ONZ ds. Jugosławii w latach 90.
Przez trzy lata swojej misji Mazowiecki jako specjalny sprawozdawca ONZ ds. przestrzegania praw człowieka napisał 18 raportów, dokumentujących czystki etniczne i katastrofalną sytuację humanitarną; w ostatnim znalazły się zeznania świadków ocalałych z masakry w Srebrenicy, gdzie w lipcu 1995 roku siły Serbów bośniackich wymordowały ok. 8 tys. Bośniaków (Muzułmanów). Po tych zeznaniach w geście protestu wobec bezczynności państw członkowskich ONZ Mazowiecki złożył mandat.
Wojna w b. Jugosławii w latach 1992-1995 pochłonęła 100 tys. ofiar; ponad dwa miliony straciły dach nad głową. Listy zaginionych nadal pozostają długie; tysiące Serbów, Bośniaków, Chorwatów wciąż nie wiedzą, co stało się z ich bliskimi.