Londyn taił prawdę o Katyniu
Brytyjski Foreign Office (MSZ) przyznał, że ze względów politycznych unikał oskarżenia Rosjan o zbrodnię w Katyniu, mimo iż dobrze wiedział, że popełniło ją NKWD. Oficjalną wersję, że nie ma dowodów utrzymywał jeszcze długie lata po rozpadzie ZSRR.
Taki wniosek nasuwa się z opublikowanego w czwartek przez ten resort dokumentu "British reactions to the Katyń Massacre 1943- 2003" z okazji przypadającej 13. kwietnia 60. rocznicy odkrycia przez Niemców masowych grobów polskich oficerów.
"Kolejne brytyjskie rządy nie miały wątpliwości, że prawdopodobieństwo popełnienia masakry wskazuje na Rosjan. Jednak z braku przekonywujących dowodów, Londyn podobnie jak i inne rządy zachodnie nie chciał oskarżyć Rosjan o popełnienie tej zbrodni. Mimo, że brytyjskie rządy potępiały masakrę jak najostrzej, publiczna odmowa oskarżenia Rosjan złościła wiele osób dochodzących sprawiedliwości w Wlk. Brytanii i w innych krajach. W poszanowaniu ich uczuć publikowany jest obecny raport" - napisał we wstępie minister ds. europejskich Denis McShane.
Głównym elementem raportu jest niepublikowane dotychczas tajne memorandum dr. Rohana D'Oliera Butlera - doradcy ds. historycznych brytyjskich ministrów spraw zagranicznych w latach 1963-82.
W 1972 roku Butler otrzymał zadanie skompilowania na wewnętrzny użytek dostępnych dowodów w oparciu o oficjalne dokumenty po to, by ówczesny rząd zdecydował, czy zmienić dotychczasowe oficjalne stanowisko, czy nie.
Zdecydował nie zmieniać.
Memorandum Butlera szczegółowo dokumentuje punkt widzenia poszczególnych brytyjskich rządów na zbrodnię katyńską począwszy od 1943 roku.
"Dokument Butlera daje wiarygodne wyobrażenie o tym, co rząd brytyjski wiedział o Katyniu i dlaczego utrzymywał (takie, a nie inne) publiczne stanowisko (uznające, że nie ma dowodów winy rosyjskiej) w sprawie masakry przez cały okres zimnej wojny" - dodaje McShane.
Dokument Butlera poprzedzony jest wstępem przygotowanym przez historyków Foreign Office. Publikacja zawiera także wybór materiałów źródłowych.
"Niewyobrażalne cierpienia Polaków w okresie okupacji faszystowskiej są dobrze znane. O wiele mniej wiadomo o cierpieniach zadanych im w okresie sowieckiej okupacji wschodniej Polski w latach 1939-41, których elementem była masakra katyńska (...) Publikacja stwarza okazję do refleksji nad poświęceniem i odwagą narodu polskiego, który tak wiele wniósł dla końcowego zwycięstwa aliantów w II Wojnie Światowej. (Publikowany dokument) przypomina nam o Europie, którą pozostawiliśmy za sobą" - stwierdził McShane we wprowadzeniu.
Do winy Rosjan przyznał się w 1990 roku sekretarz generalny KPZR Michaił Gorbaczow w głośnym komunikacie TASS obciążającym winą NKWD. W 1992 roku prezydent Borys Jelcyn przekazał prezydentowi Lechowi Wałęsie dokumenty, z których wynika, że główną odpowiedzialność ponoszą Stalin i Beria.
W 1994 roku brytyjski Foreign Office odtajnił wszystkie dokumenty dotyczące Katynia, utajnione mimo upływu 30 lat. W rok później do archiwów publicznych przekazano organizacji SOE (Special Operations Executive) trudniącej się sabotażem i dywersją na terenach okupowanych przez Niemców.
Obecna publikacja nie dotyczy okoliczności zbrodni, lecz brytyjskich reakcji na nią. Dostępna jest też na internetowych stronach Foreign Office.
