Lichtenberg nie ukrywał co prawda Żydów, lecz w sposób bezkompromisowy sprzeciwiał się antysemityzmowi, nazistowskiemu reżimowi oraz władzom, a w szczególności oponował przeciwko wypędzeniu Żydów - powiedziała przedstawicielka Yad Vashem Giselle Kuke, uzasadniając decyzję o przyznaniu medalu.
Dodała, że pomoc, jakiej proboszcz udzielał Żydom, była "zjawiskiem wyjątkowym" zarówno w historii Niemiec, jak też w historii niemieckiego Kościoła.
Lichtenberg protestował w swoich kazaniach przeciwko antyżydowskiemu pogromowi, zorganizowanemu przez nazistowskie bojówki 9 listopada 1938 r. Wiemy, co było wczoraj. Co będzie jutro, nie wiemy. Ale co dzieje się dziś, sami przeżyliśmy: na zewnątrz płonie świątynia. To też dom Boży - powiedział proboszcz, nawiązując do podpalenia berlińskiej synagogi. Od 9 listopada 1938 r. w katedrze odbywały się codziennie modlitwy za Żydów i "niearyjskich" chrześcijan.
Po rozpoczęciu w połowie października 1941 r. masowych deportacji Żydów oraz wydaniu zakazu utrzymywania z nimi wszelkich kontaktów Lichtenberg przygotował na 26 października kazanie, w którym piętnował antyżydowskie represje. Nie dajcie się zwieść niechrześcijańską ideologią, lecz postępujcie według przykazania Jezusa Chrystusa: Miłuj swego bliźniego jak siebie samego - napisał.
Do wygłoszenia kazania jednak nie doszło, ponieważ trzy dni wcześniej Lichtenberga aresztowało Gestapo. Funkcjonariusz SS zadenuncjował go, oskarżając o "bolszewicką propagandę".
Proboszcz odmówił podpisania zobowiązania, że nie będzie występował przeciwko nazistowskim władzom. Sąd skazał go na dwa lata więzienia. Gdy odbył karę, władze bezpieczeństwa wysłały go do obozu koncentracyjnego w Dachau. Lichtenberg zmarł w drodze do Dachau 5 listopada 1943 r. w szpitalu w Hof. Miał 67 lat.
Papież Jan Paweł II beatyfikował Bernharda Lichtenberga w 1996 r.
Yad Vashem przyznał dotychczas medale ponad 20 tysiącom osób, które w czasie wojny ratowały Żydów. Większość z nich to Polacy. Wśród wyróżnionych jest 410 Niemców.
Jacek Lepiarz
