Krzyże "tak", agitacja "nie". Polacy coraz mniej akceptują Kościół w życiu publicznym

Badanie CBOS dotyczyło postaw Polaków wobec obecności religii i Kościoła katolickiego w życiu publicznym. Ankietowanych pytano, czy rażą ich konkretne sytuacje, z jakimi spotykają się na co dzień. Komunikat, w którym podsumowano sondaż, został ogłoszony w poniedziałek.

Wynika z niego, że Polacy w dużej mierze akceptują obecność Kościoła w życiu codziennym. Krzyże w budynkach publicznych akceptuje niemal 90 proc. respondentów. Natomiast 70 proc. lub nieco więcej nie ma nic przeciwko religijnemu charakterowi przysięgi wojskowej, lekcjom religii w szkołach, święceniu przez księży miejsc i budynków użyteczności publicznej, udziałowi księży czy biskupów w obrzędach i uroczystościach państwowych.

Mimo to, Polacy nie akceptują zaangażowania Kościoła w politykę. Większość respondentów razi zajmowanie przez Kościół stanowiska wobec konkretnych ustaw sejmowych, a przede wszystkim irytują ich księża mówiący ludziom, jak głosować w wyborach.

Takie zachowania nie bulwersują tylko połowy praktykujących kilka razy w tygodniu, a rażą nawet 74 proc. praktykujących regularnie i 94 proc. niepraktykujących. Politycznej agitacji z ambony nie akceptuje też 59 proc. wyborców PiS (i co najmniej 90 proc. wyborców innych partii), 60 proc. badanych mających wykształcenie podstawowe lub gimnazjalne (a 93 proc. absolwentów wyższych uczelni).

Z badań wynika również, że niemal 60 proc. ankietowanych nie oburzają księża występujący w publicznej TVP, a nieco ponad połowy – wypowiadanie się Kościoła na tematy moralne i obyczajowe. To ostatnie może dziwić, skoro misją Kościoła jest głoszenie wiary i nauczanie życia zgodnego z wiarą.

Jak wynika z sondażu CBOS, niechęcią wobec nauczania moralnego Kościoła wyróżniają się potencjalni wyborcy Lewicy (70 proc.), ale także KO (64 proc.) i partii Polska 2050 (57 proc.). Podzielają ją zarówno respondenci niepraktykujący (68 proc.), jak i praktykujący kilka razy w roku (51 proc.). Z badania wynika, że najbardziej niechętne są temu osoby o przekonaniach lewicowych (62 proc.), mieszkańcy największych miast (53 proc.) i najmłodsi badani, w wieku 18-24 lata (50 proc.).

- Ich ideałem byłby Kościół milczący na te tematy. Może się to wiązać z postępującą indywidualizacją sfery moralności - już od kilkunastu lat w coraz większej mierze za źródło moralności respondenci uznają własne sumienie ("To, czym jest dobro i zło, powinno być przede wszystkim wewnętrzną sprawą każdego człowieka"), a nie społeczne normy czy Boże prawa (...). Zdaniem większości badanych Kościołowi nic do tego, czy ludzie przestrzegają przykazań i jakie są to przykazania – wyjaśnia komunikat CBOS.

Według CBOS trudno nie zauważyć, że aprobata obecności religii, Kościoła i duchownych w życiu publicznym od roku 2015 zmniejszyła się: gdy chodzi o krzyże w budynkach publicznych minimalnie (o punkt procentowy), w niektórych przypadkach o kilka punktów.

W komunikacie wyliczono, że: o 16 punktów procentowych zmniejszyła się aprobata występowania księży w publicznej TVP, o 11 punktów - udziału duchownych w uroczystościach państwowych, o 8 punktów - lekcji religii w szkołach i o 5 punktów – zajmowania przez Kościół stanowiska wobec ustaw sejmowych. Na podobnym poziomie pozostała dezaprobata księży mówiących ludziom, jak głosować: w roku 2015, roku wyborów parlamentarnych, sięgała 84 proc., w roku 2021 - 81 proc.

We wnioskach napisano, że analizy CBOS, obejmujące 26 lat, upoważniają do wniosku, że w ostatnich kilku latach polskie społeczeństwo stało się mniej przychylne obecności religii i Kościoła w przestrzeni publicznej.

- Wprawdzie obecność symboli religijnych i osób duchownych w sferze publicznej wydaje się ugruntowana w kulturze - to po prostu polski pejzaż - ale razić może już nawet wypowiadanie się Kościoła na tematy moralne, a im bliżej polityki, tym większa niechęć, niemal powszechna w sytuacji, gdy księża mówią ludziom, jak głosować w wyborach – podkreślono.

Badanie przeprowadzono w ramach procedury mixed-mode na reprezentatywnej imiennej próbie pełnoletnich mieszkańców Polski, wylosowanej z rejestru PESEL. Każdy respondent wybierał samodzielnie jedną z metod: wywiad bezpośredni z udziałem ankietera (metoda CAPI), wywiad telefoniczny po skontaktowaniu się z ankieterem CBOS (CATI) – dane kontaktowe respondent otrzymywał w liście od CBOS lub poprzez samodzielne wypełnienie ankiety internetowej, do której dostęp był możliwy na podstawie loginu i hasła przekazanego respondentowi od CBOS. Badanie zrealizowano od 18 do 28 października 2021 r. na próbie liczącej 1157 osób.

Źródło: PAP