Kontrowersyjna ustawa o terroryzmie

Ustawa antyterrorystyczna tylko pozornie nie dotyczy ogółu Polaków. Wprowadza bowiem kłopotliwy obowiązek rejestrowania kart pre-paid i możliwość blokowania stron internetowych nawet bez zgody sądu, a obcokrajowcy przebywający w Polsce będą mogli być inwigilowani bez zgody sądu - to niektóre punkty kontrowersyjnej ustawy.

(WP, Jacek Gądek, oprac.: mg)

Duże emocje wzbudza to, że ABW będzie mogła zablokować na 5 dni stronę internetową - bez zgody sądu. Wygląda to tak, że w "przypadkach niecierpiących zwłoki, jeżeli mogłoby to spowodować zdarzenie o charakterze terrorystycznym", szef ABW może zwrócić się o zgodę do prokuratora generalnego, a po jej uzyskaniu ma prawo do wydania zarządzania o zablokowaniu konkretnych stron www lub usług. Albo może zażądać od administratora wprowadzenia takiej blokady.

W takim przypadku - już po wprowadzeniu blokad - ABW będzie mieć obowiązek wystąpienia do sądu o wydanie postanowienia w tej sprawie. Jeśli sąd - a ma na to 5 dni od dnia wprowadzenia blokady - podzieli argumenty służb, to ona pozostaje. A jeśli nie, to ograniczenie ma zniknąć. Zapis - na pierwszy rzut oka - pozwalałby blokować strony z instruktażami dla terrorystów bądź zdjęcia z aktów terroru. Jak jednak zachowałyby się służby ws. takich stron jak AntyKomor.pl?

- Łatwo można sobie wyobrazić zablokowanie nie tylko pojedynczych komentarzy, ale też całych portali społecznościowych, blogów czy e-wydań gazet - ostrzega Fundacja Panoptykon. Jej zdaniem prawo do blokowania stron www jest narzędziem niepotrzebnym służbom demokratycznego kraju.

W razie aktu terroru służby będą mogły zarządzić przymusową ewakuację osób i mienia z obszaru zagrożonego aktami terroru. A także - co istotne - zażądać nieodpłatnego korzystania z czyichś nieruchomości lub mienia, jeśli służby uznają to za konieczne w akcji antyterrorystycznej. Mogą też żądać od instytucji, firm i ludzi pomocy oraz wydawać im polecenia.

Już po akcji wymierzonej w terroryzm odpowiedzialność za straty ma ponosić Skarb Państwa, ale na podstawie Kodeksu Cywilnego, a procesy mogą trwać latami.

Ustawa definiuje cztery stopnie zagrożenia terrorystycznego. Po wprowadzeniu trzeciego lub czwartego stopnia alarmowego szef MSW może - samodzielnie lub na wnioski szefów ABW i Komendanta Głównego Policji - zakazać zgromadzeń publicznych i imprez masowych. Samorządy będą wtedy mieć obowiązek odmawiać obywatelom zgód na odbycie zgromadzeń publicznych. Mogą też zdecydować o przerwaniu jakiejś imprezy masowej. Zastrzeżenia ma rozpatrywać sąd.

Katarzyna Szymielewicz obawia się wykorzystywania tych zapisów przy każdej nadarzającej się okazji - na przykład nadchodzących Światowych Dni Młodzieży i szczytu NATO - do "ograniczania aktywności obywatelskiej i eliminowania widocznych form protestu".

Niby drobiazg, ale konieczność rejestrowania wszystkich kart telefonicznych pre-paid, a także wymóg podania swoich danych personalnych przy kupnie nowej karty, to nowy obowiązek. Cel jest prosty: ma nie być anonimowych numerów telefonów. Nie jest to rozwiązania nowe. Ograniczenia w nabywaniu kart przedpłaconych istnieją m.in. w Niemczech, Wielkiej Brytanii, Hiszpanii, Bułgarii czy na Węgrzech.

Jak takie obostrzenie wpłynie na dostępność kart? Sieć ich dystrybucji może się skurczyć, bo ich sprzedawcy będą musieli odpowiednio chronić dane osobowe kupujących.

Projektowana ustawa może mieć wpływ na koszty prowadzenia działalności przez część przedsiębiorców telekomunikacyjnych w związku z wprowadzeniem obowiązku rejestracyjnego tzw. kart przedpłaconych. Na obecnym etapie nie jest możliwe dokładne oszacowanie skutków finansowych wejścia w życie regulacji - nie kryją autorzy ustawy. Karty mogą więc zniknąć z kiosków bądź mniejszych sklepików - większe firmy łatwiej poradzą sobie z nowymi obowiązkami.

Obcokrajowcy przebywający w Polsce będą mogli być inwigilowani przez trzy miesiące - bez zgody sądu. Kiedy tak będzie się mogło stać? Jeśli ABW będzie mieć obawy, że ktoś prowadzi działalność terrorystyczną. Agenci będą mogli podsłuchiwać i śledzić korespondencję podejrzanego. Stąd bierze się więc ryzyko, że przy okazji inwigilowane będą też inne osoby - np. rozmówcy telefoniczni - które kontaktują się ze śledzonym cudzoziemcem.

Ponadto - co mniej inwazyjne - ABW, Policja i Straż Graniczna będą mogły pobierać odciski palców i robić zdjęcia cudzoziemcom, co do których tożsamości istnieją wątpliwości bądź legalność ich pobytu w Polsce jest pod znakiem zapytania. W razie uprawdopodobnienia, że ktoś przygotował bądź planował akt terroryzmu, sąd będzie mógł aresztować cudzoziemca na 14 dni - bez stawiania zarzutów.

Przepisy powstały głównie z myślą o napływie imigrantów z Bliskiego Wschodu, ale formalnie dotyczyć będą wszystkich obcokrajowców. Nie można wykluczyć, że - na zasadzie wzajemności - w dłuższej perspektywie inne państwa mogą bardziej restrykcyjnie podchodzić do Polaków.

Jeśli ABW będzie uzna to za potrzebne, to będzie mogła zajrzeć do niemal wszystkich baz danych zgromadzonych przez instytucje państwa. ABW może więc - jeśli ustawa wejdzie w życie - sięgać do zasobów ZUS, KRUS, KNF, UKE i innych, a także do baz danych samorządów.

Banki i inne instytucje finansowe jak SKOKI czy firmy ubezpieczeniowe też nie będą mieć tajemnic przed ABW, gdy Agencja będzie prowadzić działania wymierzone w terroryzm.