Jarosław Duda: przepisy dot. małżeństw osób niepełnosprawnych - do zmiany

Wiceminister pracy przedstawił informację rządu o działaniach podejmowanych w 2012 r. na rzecz realizacji Karty Praw Osób Niepełnosprawnych. Komisja informację rządu przyjęła.

Duda poinformował, że w Ministerstwie Sprawiedliwości trwają prace nad zmianą przepisów Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego dotyczące zawierania małżeństw przez osoby niepełnosprawne intelektualnie i dotknięte chorobą psychiczną.

Art. 12 kodeksu mówi, że małżeństwa nie może zawrzeć osoba dotknięta chorobą psychiczną albo z niedorozwojem umysłowym.

Według środowisk osób niepełnosprawnych przepis ten daje urzędnikowi Stanu Cywilnego prawo odmowy osobie niepełnosprawnej zawarcia małżeństwa. W takiej sytuacji może ona zwrócić się do sądu. Sąd natomiast może zezwolić na zawarcie małżeństwa, jeżeli stan zdrowia lub umysłu takiej osoby nie zagraża małżeństwu ani zdrowiu przyszłego potomstwa i jeżeli osoba ta nie została ubezwłasnowolniona całkowicie - stanowi zapis kodeks.

Zastrzeżenie do zapisów dot. małżeństw osób niepełnosprawnych intelektualnie i chorych psychicznie złożono przy ratyfikacji przez Polskę w ub. roku Konwencji ONZ o prawach osób niepełnosprawnych.

Duda podkreślił, że przepisy należy zmienić, aby urzędnik nie mógł jednoosobowo decydować, czy udzielić zgody na zawarcie związku małżeńskiego. Podkreślił, że zmiany będą dotyczyć także instytucji ubezwłasnowolnienia, które "powinno mieć charakter czasowy i podlegać weryfikacji" (wiąże się to ze zmianą zapisów Kodeksu Cywilnego).

Propozycja zmian ma związek ze sprawę sprzed dwóch lat, kiedy urzędnik odmówił udzielenia ślubu parze, ponieważ uznał, że kobieta dziwnie się zachowuje. Narzeczeni podkreślali, że kobieta cierpi na dziecięce porażenie mózgowe, jest niepełnosprawna fizycznie, ma pewne problemy z mówieniem, ale nie jest chora psychicznie ani ubezwłasnowolniona przez sąd. Sprawa trafiła do sądu, który zdecydował, że para może wziąć ślub.

Podczas debaty wiceminister pracy był też pytany o sytuację osób niepełnosprawnych na rynku pracy. Z informacji rządu wynika, że chociaż udział pracowników zakładów pracy chronionej w stosunku do ogółu pracowników niepełnosprawnych zarejestrowanych w Systemie Obsługi Dofinansowań i Refundacji (SODiR) jest bardzo wysoki i w grudniu wynosił 67 proc., to ten udział spada (dla porównania w grudniu 2004 r. było to 86 proc.).

Duda podkreślił, że trwają prace nad podziałem 2,9 mld zł na dofinansowania wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych. - Kwoty dofinansowania będą zrównane, jednocześnie zmniejszy się dofinansowanie rynku pracy chronionej. Pracujemy, by tę kwotę jak najbardziej sprawiedliwie podzielić i nie doprowadzić do spadku zatrudnienia osób z niepełnosprawnością - powiedział wiceminister.

Przytoczone w informacji rządu dane GUS wskazują na poprawę sytuacji osób niepełnosprawnych na rynku pracy w ciągu ostatnich pięciu lat. W 2008 r. współczynnik aktywności zawodowej osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym wynosił 23,9 proc., a w 2012 r. - 27,5 proc., natomiast wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym wynosił 20,9 proc. w 2008 r. i 23 proc. w 2012 r. Stopa bezrobocia osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym wynosiła 17,3 proc. w 2008 r. i 16,2 proc. w 2012 r.

Jednocześnie większość osób niepełnosprawnych w wieku produkcyjnym wciąż pozostaje poza rynkiem pracy. W 2012 r. biernych zawodowo było prawie 72 proc. osób w wieku produkcyjnym.

Uchwała sejmu Karta Praw Osób Niepełnosprawnych zawiera katalog dziesięciu praw osób niepełnosprawnych określający priorytetowe obszary dla polityki państwa m.in. w zakresie lecznictwa, edukacji, zabezpieczenia społecznego, zatrudnienia, udziału w życiu publicznym oraz zapobiegania dyskryminacji osób niepełnosprawnych i przeciwdziałania ich wykluczeniu społecznemu.