Jak się zachować w czasie zamachu i akcji antyterrorystycznej

19 maja jeden z pasażerów autobusu wrocławskiego MPK linii nr 145 zauważył pozostawiony przez kogoś dziwny pakunek. Poinformował o tym kierowcę, który wyniósł znalezisko na chodnik. Po chwili pakunek eksplodował, raniąc niegroźnie jedną przechodzącą w pobliżu kobietę.

Pięć dni później policji udało się zatrzymać mężczyznę, który skonstruował bombę i pozostawił w autobusie. To Paweł R., 22-letni student chemii, który przyznał się do winy, ale odmówił składania wyjaśnień. Decyzją sądu został tymczasowo aresztowany. Grozi mu kara dożywocia.

Nie znamy motywów działania Pawła R., ale trzeba mieć świadomość, że do podobnych zdarzeń może dojść w każdym polskim mieście. Czy pracownicy transportu publicznego są na to przygotowani?

Co ciekawe, wynosząc bombę z autobusu, kierowca złamał obowiązujące w MPK Wrocław procedury. Zgodnie z nimi w przypadku znalezienia podejrzanego pakunku, powinien zatrzymać autobus, otworzyć wszystkie drzwi i nakazać wszystkim pasażerom jak najszybsze opuszczenie pojazdu.

(WP, Zenon Kubiak, oprac.: mg)

Gdyby podejrzany pakunek znaleziono w autobusie lub tramwaju, kierujący pojazdem zgodnie z procedurami powinien skontaktować się z dyżurnym ruchu i po konsultacji z nim ustalić, co robić. Pasażerowie bowiem nagminnie pozostawiają w tramwajach i autobusach różne przedmioty - parasole, teczki, kurtki, albo torby czy plecaki.

- Ewakuację zarządza się, jeśli pakunek wygląda podejrzanie. Zdarzało nam się znajdować jakieś kable, a kiedyś w jednym z pakunków znaleziono ryby - mówi Wirtualnej Polsce Katarzyna Lesińska z MPK Poznań.

W poznańskim MPK jeszcze przed zdarzeniem z Wrocławia sygnalizowano potrzebę zorganizowania kolejnego szkolenia na wypadek wystąpienia zagrożenia terrorystycznego.

Jak pokazuje historia, miejscem szczególnie narażonym na zamachy jest metro. To właśnie w takich miejscach eksplodowały bomby w tym roku w Brukseli, a wcześniej m.in. w Londynie i Moskwie. W warszawskim metrze nikt takiego zagrożenia nie lekceważy.

- Odpowiednie szkolenia przechodzą nie tylko maszyniści, ale także dyżurni stacji, dyżurni nadzoru ruchu. Są przygotowane plany prowadzenia akcji ratowniczych i ewakuacji, które dokładnie opisują naszą rolę w sytuacji pojawienia się różnego rodzaju zagrożeń - mówi Wirtualnej Polsce Anna Bartoń, rzecznik prasowy Metra w Warszawie.

Szkolenia to nie tylko teoria, ale też praktyka, bowiem różnego rodzaju ćwiczenia przeprowadzają w metrze dość regularnie antyterroryści, co pozwala także pracownikom metra utrwalić w sobie nawyk prawidłowych zachowań.

W pojazdach i na stacjach znajdują się też instrukcję dla pasażerów, co robić, jeśli zauważą pozostawioną bez opieki podejrzaną paczkę albo dziwnie zachowujące się osoby. - W takich sytuacjach każdy pasażer może skorzystać ze specjalnego przycisku w pociągu lub żółtego telefonu na stacjach, informując o tym, co go zaniepokoiło - wyjaśnia Bartoń.

Szczegółowych procedur rzecznik prasowy metra nie ujawnia, ponieważ są one tajne. Wszystko po to, aby potencjalnym terrorystom nie ułatwiać zadania.

Na wypadek zagrożenia terrorystycznego wyczulone są także służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo na lotniskach. Szczególnie nagminnie zdarza się ich ewakuacja z powodu bagażu pozostawionego bez opieki przez roztargnionego podróżnego. Chociaż nie zdarzyło się, aby w pozostawionym plecaku czy walizce znaleziono bombę, nie bagatelizuje się żadnego takiego przypadku, co często prowadzi do paraliżu lotniska i opóźnień lotów.

Jak mówi Wirtualnej Polsce dr Krzysztof Liedel, dyrektor Centrum Badań nad Terroryzmem Collegium Civitas, procedura postępowania jest dość złożona i za każdym razem inna dla poszczególnych sytuacji. Jest jednak kilka ogólnych zasad.

- W sytuacji, w której dochodzi do zamachu z udziałem uzbrojonych terrorystów, obowiązuje zasada "uciekaj, kryj się, walcz". To znaczy, że w pierwszej kolejności należy uciekać. Jeśli to okazuje się niemożliwe, to należy się ukryć. Dopiero gdy to okazuje się niemożliwe, należy podjąć walkę - dodaje.

Jeśli zostaliśmy wzięci za zakładników, to powinniśmy bezwzględnie stosować się do poleceń terrorystów, nie prowokować ich. Problem w tym, że współczesny terroryzm bardzo się zmienia.

- Obecnie terroryści coraz częściej biorą zakładników nie po to, aby prowadzić negocjacje, ale po to, aby i tak ich zabić i wywołać jeszcze większe przerażenie, bo to jest ich głównym celem. W takiej sytuacji zakładnikom pozostaje tylko próba ucieczka albo walki - podkreśla dr Liedel.

Jeśli zauważymy podejrzany pakunek, który może być bombą, powinniśmy o tym powiadomić służby odpowiedzialne za bezpieczeństwo w danym miejscu. W przypadku autobusu, będzie to kierowca, w przypadku budynku - jego administrator. W miejscach publicznych najlepiej poinformować policję lub straż miejską.

Do czasu pojawienia się na miejscu odpowiednich służb nie należy dotykać podejrzanego pakunku. Najlepiej oddalić się od niego, ale też pilnować, aby nikt inny się do niego nie zbliżał.

W przypadku ogłoszenia alarmu o ataku przy użyciu broni chemicznej lub biologicznej nie należy opuszczać budynku, w którym aktualnie się znajdujemy. Powinniśmy też wpuścić do środka przechodniów, którzy w momencie ogłoszenia alarmu znajdowali się na zewnątrz. O istniejącym zagrożeniu należy powiadomić wszystkie osoby znajdujące się w budynku.

Aby zminimalizować ryzyko skażenia, należy zamknąć wszystkie drzwi i okna w budynku, a także wyłączyć klimatyzację i wentylatory oraz pozamykać i pozalepiać wszystkie wywietrzniki w ramach okiennych. Najlepiej schronić się w pomieszczeniu, gdzie w ogóle nie ma okien. Trzeba jednak pamiętać, aby nie były to piwnice i inne miejsca położone w najniższych partiach budynku.

Jeśli znaleźliśmy się w miejscu, gdzie pojawili się uzbrojeni terroryści, przede wszystkim musimy starać się uspokoić i nie wpadać w panikę, co ze zrozumiałych względów będzie jednak trudne. Nie należy wstawać i próbować uciec, ponieważ w ten sposób narażamy się na postrzał lub zranienie odłamkiem wybuchającej bomby. Zamiast tego należy położyć się na podłodze, najlepiej w miejsce, gdzie jakiś przedmiot, np. biurko lub cokolwiek innego będzie stanowić dla nas osłonę. Dopóki nie zakończy się akcja antyterrorystów, należy leżeć z rękami położonymi na głowie.

Gdy pojawią się antyterroryści, należy bezwzględnie stosować się do ich poleceń. Nie należy zadawać im żadnych pytań, bo tylko utrudnimy im sprawne przeprowadzenie całej akcji. Pamiętajmy, że oni nie są w stanie od razu stwierdzić, czy jesteśmy zakładnikami, czy terrorystami, dlatego trzeba być przygotowanym na ostre traktowanie do czasu zweryfikowania naszej tożsamości.