Jak seniorzy i osoby z niepełnosprawnościami mogą dbać o swoje bezpieczeństwo cyfrowe?
Internet i nowoczesne technologie szybko zmieniają naszą rzeczywistość. Dla jednych jest to oczywiste. Dla innych może okazać się barierą w codziennym funkcjonowaniu. Dotyczy to zwłaszcza osób starszych i z niepełnosprawnościami. Sprawdzamy, jak mogą łatwiej odnaleźć się w cyfrowej rzeczywistości.
Technologia to czasem bariera
W przypadku internetu obrazują to chociażby badania Eurostatu. W Polsce w 2023 roku jedynie 55 proc. osób w wieku 65-74 lata korzystało z internetu. Średnia dla państw UE to 72 proc.
Bariery, przez które wiele osób tego nie robi, możemy podzielić na dwie grupy. Pierwsza to ograniczony dostęp do urządzeń, oprogramowania i wysokie koszty zakupu. To również brak łącza o odpowiedniej szybkości.
Drugą grupę stanowią przeszkody związane z kompetencjami użytkowników - brak edukacji i rozwijania umiejętności, jak korzystać z internetu. Często jest to też lęk przed nowościami i technologiami, a także brak wiary w siebie. Mogą one wynikać m.in. z braku kompetencji i doświadczenia w korzystaniu.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Wspomnienia Polaków sprzed strefy Schengen. "Na granicach były problemy"
Do tego problem może pogłębiać sposób, w jaki zbudowane są strony internetowe i aplikacje. Np. osoby z problemami ze wzrokiem korzystają z czytników stron internetowych. Bez odpowiedniego przygotowania strony nawet najlepszy czytnik może mieć trudności. Z kolei osoby z ograniczeniami poznawczymi mogą mieć większe problemy z koncentracją uwagi. Dynamicznie zmieniające się grafiki czy niespójny wygląd strony odciąga ich uwagę.
Czym jest dostępność cyfrowa?
Najogólniej dostępność możemy zdefiniować jako minimum barier. Pozwala ona osobom ze szczególnymi potrzebami korzystać z technologii i komunikować się na takich samych zasadach jak inni użytkownicy. W konsekwencji z tej dostępności korzysta każdy z nas.
Jak wygląda dostępność w internecie? Mówią o tym standardy WCAG 2.1 (ang. Web Content Accessibility Guidelines). Zgodnie z nimi, na stronie powinny pojawić się napisy – aby umożliwić zapoznanie się z treścią osobom z niepełnosprawnością słuchową. Standardy wymagają także audiodeskrypcji do filmów. To opisywanie tego, co dzieje się na ekranie – dodatkowy głos, dzięki któremu obraz mogą poznać osoby z niepełnosprawnością wzroku. Zdjęcia powinny posiadać opisy alternatywne, czyli tekstowe wyjaśnienie tego, co przedstawiają. Treści należy pisać prostym językiem, który jest zrozumiały dla wszystkich. Ponadto strony powinny być responsywne, czyli automatycznie dostosowywać się do szerokości ekranu urządzenia użytkownika. Ważne jest również to, aby strony były kompatybilne w różnych programach np. w czytnikach ekranu osób niedowidzących. Takie i inne zasady przygotowywania stron internetowych i aplikacji mobilnych to nie tylko zalecany standard, ale często też obowiązek. Wytyczne i obowiązki w tym zakresie zostały wprowadzone ustawą o dostępności cyfrowej.
Jak stosować te zasady w praktyce? Pomogą w tym poradniki o dostępności cyfrowej, architektonicznej i komunikacyjnej. Można je znaleźć na stronie programu Dostępność. Natomiast na portalu gov.pl znajdują się samouczki cyfrowe i szablony dostępnych stron internetowych.
Sprawdź, jak to zrobić
Z myślą o osobach z niepełnosprawnościami i seniorach powstały filmy instruktażowe zrealizowane przez Fundację Edukacji Nowoczesnej. To instrukcje np. jak założyć profil zaufany, czy jak poruszać się po Internetowym Koncie Pacjenta. W przystępny sposób pokazują też, jak osoby z niepełnosprawnością mogą skontaktować się z policją, czy uzyskać dostęp do danych publicznych.
Warto skorzystać również z internetowych symulatorów. Pomogą seniorom oswoić się z obsługą m.in. bankomatu, paczkomatu, kasy samoobsługowej czy parkomatu.
Dostępność cyfrowa – co nas czeka w najbliższych miesiącach?
W sierpniu zakończył się nabór wniosków na wykorzystanie sztucznej inteligencji (AI) dla poprawy dostępności cyfrowej. Efektem tego projektu będzie wirtualny asystent. Będzie sprawdzał, czy polskie strony internetowe są dostępne. Za realizację tego projektu odpowiada Ministerstwo Cyfryzacji.
Czekamy również na wyniki konkursu na organizację szkoleń i doradztwa dla przedsiębiorców z zakresu dostępności. Szkolenia i warsztaty poszerzą wiedzę m.in. o niepełnosprawności. Przedsiębiorcy dowiedzą się jak ich produkty i usługi mogą być bardziej dostosowane dla kolejnych grup odbiorców. W efekcie zyskają nowych klientów, a osoby z niepełnosprawnościami i seniorzy będą mogli korzystać z nowych produktów i usług.
Aktualne konkursy można znaleźć w Wyszukiwarce Dotacji na Portalu Funduszy Europejskich. Natomiast przykłady ciekawych projektów można znaleźć na Mapie Dotacji UE.
Materiał powstał we współpracy z Ministerstwem Funduszy i Polityki Regionalnej ze środków Funduszu Rozwoju Regionalnego