IPN ujawnia ciąg dalszy archiwów o wiceministrach
Instytut Pamięci Narodowej uzupełnił internetowe katalogi dotyczące zawartości swych archiwów nt. aktualnych 51 sekretarzy i podsekretarzy stanu oraz 20 nowo powołanych prokuratorów. W większości informacje dotyczą tylko akt paszportowych; kilkoro było zarejestrowanych przez służby PRL jako tzw. zabezpieczenie; kilkoro działało w opozycji i podlegało inwigilowaniu oraz represjom.
Gdy w lutym tego roku IPN ujawnił katalogi dotyczące aktualnych sekretarzy i podsekretarzy stanu, rzecznik IPN Andrzej Arseniuk podawał, że ich lista jest niekompletna. Nie udało się uzyskać od właściwych organów wszystkich informacji lub dostarczone dane były niepełne, co znacznie utrudniło, a niekiedy uniemożliwiło przeprowadzenie kwerend w zasobach archiwalnych - tłumaczył.
Teraz katalogi te uzupełniono. Z zapisów o tych wiceministrach, o których jest więcej informacji niż tylko to, że zachowały się akta paszportowe, wynika że:
- wiceminister spraw zagranicznych Grażyna Bernatowicz była odnotowana w dokumentacji biura obserwacji, bo w 1968 r. "kontaktowała się z attache kulturalnym ambasady USA";
- wiceminister finansów Elżbieta Chojna-Duch została zarejestrowana w grudniu 1983 r. przez wywiad PRL w kategorii "zabezpieczenie" (według dołączonego do katalogów słowniczka IPN, jest to "wieloznaczna, nie przesądzająca o charakterze zainteresowania forma rejestracji, mająca na celu 'ochronę' osoby");
- wiceminister nauki i szkolnictwa wyższego Jerzy Duszyński "utrzymywał kontakt towarzyski z I sekretarzem ambasady Indii w Warszawie w latach 1970-1974". W grudniu 1985 r. zarejestrowany jako osoba rozpracowywana, bo "zajmował się kolportażem nielegalnych wydawnictw". Sprawę zakończono w 1988 r. z powodu zaniechania "wrogiej działalności";
- wiceminister finansów Stanisław Gomułka w maju 1964 r. był zarejestrowany przez SB jako "zabezpieczenie". W 1964 r. Biuro Śledcze MSW prowadziło wobec niego czynności śledcze "w związku z opracowywaniem i kolportowaniem w środowisku akademickim materiałów opozycyjnych wydawnictw oraz kontaktów z osobami o poglądach rewizjonistycznych". Sprawę umorzono z braku dowodów winy. W marcu 1968 r. aresztowany w związku z demonstracjami na Uniwersytecie Warszawskim z 8 marca, podejrzany o organizowanie zbiorowych wystąpień. Śledztwo umorzono w sierpniu 1968 r. ze względu na "znikomą szkodliwość społeczną czynu". Potem "kontrolowany i rozpracowywany" przez SB. W maju 1980 r. zarejestrowany przez wywiad MSW jako "zabezpieczenie";
- wiceminister zdrowia Andrzej Włodarczyk był zarejestrowany w czerwcu 1982 r. jako osoba rozpracowywana w sprawie działalności Komitetu Prymasowskiego, prowadzonej przez członków NSZZ "Solidarność" na terenie kościoła św. Marcina w Warszawie. Sprawę zakończono "ze względu na zaniechanie prowadzenia wrogiej działalności". Zarejestrowany znów w styczniu 1986 r. przez SB jako figurant sprawy "kolportażu ulotek i nielegalnej literatury oraz zbiórki pieniędzy na działalność podziemia 'Solidarność'". Sprawę zakończono w 1987 r. ze względu na "zaniechanie wrogiej działalności".
Ponadto katalogi osób rozpracowywanych przez organa bezpieczeństwa PRL uzupełniono o 526 osób; katalogi funkcjonariuszy organów bezpieczeństwa PRL - o 1249 osób, a katalogi osób pełniących w PRL kierownicze stanowiska partyjne i państwowe - o 512 osób.
IPN już cztery razy publikował takie zestawy osób pełniących funkcje publiczne. Do opublikowania pozostali jeszcze samorządowcy. Teczki osób pełniących funkcje publiczne są jawne i dostępne w IPN dla każdego obywatela.
10 posłów i 3 senatorów zarejestrowały tajne służby PRL jako swych współpracowników - wynikało z grudniowej transzy katalogów IPN. Było wśród nich 4 parlamentarzystów PO, 3 - PSL i LiD, 2 - PiS i jeden niezależny. Wymienieni zaprzeczali swej współpracy; cześć występuje o sądową autolustrację. Według nowej ustawy lustracyjnej, która 15 marca 2007 r. weszła w życie, IPN miał w ciągu pół roku zacząć publikować katalogi osób pełniących funkcje publiczne; osób rozpracowywanych przez tajne służby PRL; funkcjonariuszy aparatu bezpieczeństwa oraz osób zajmujących wysokie stanowiska w PRL. Spis osób, które miały współpracować z tajnymi służbami PRL, zakwestionował w maju 2007 r. Trybunał Konstytucyjny.
Decyzję, by ruszyć z publikacją, prezes IPN Janusz Kurtyka podjął we wrześniu 2007 r. - po opinii kolegium IPN. Kolegium uznało, że IPN powinien zacząć publikację katalogów dopiero po zebraniu informacji o wszystkich osobach wchodzących w skład danej grupy.
25 września 2007 r. IPN opublikował pierwsze katalogi osób publicznych - prezydenta RP, premiera i marszałków obu izb parlamentu, RPO, członków władz IPN, szefów prokuratur i sędziów. 19 listopada IPN uzupełnił katalogi o: europosłów, szefów NIK, NBP, Rady Polityki Pieniężnej, Prokuratorii Generalnej, KRRiT oraz szefów kancelarii: prezydenta, premiera, Sejmu i Senatu, a także prezydenckich ministrów. 4 grudnia IPN ujawnił katalogi co do premiera i członków obecnego rządu oraz posłów i senatorów, wybranych w ostatnich wyborach. 5 lutego 2008 r. IPN ujawnił katalogi nt. aktualnych 44 sekretarzy i podsekretarzy stanu.
Katalogi nie wiążą się bezpośrednio ze sprawą oświadczeń lustracyjnych osób publicznych - których prawdziwość ma badać pion lustracyjny IPN oraz sądy powszechne. We wrześniu 2007 r. weszła w życie nowelizacja ustawy lustracyjnej, dostosowująca ją do wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Do marca 2008 r. osoby podlegające nadal lustracji mają obowiązek złożenia ponownego oświadczenia, według nowego wzoru.
