Ikar upadł, ale na polityczne trzęsienie ziemi się nie zanosi [OPINIA]

Tekst powstał w ramach projektu WP Opinie. Przedstawiamy w nim zróżnicowane spojrzenia komentatorów i liderów opinii publicznej na kluczowe sprawy społeczne i polityczne.

Choć policzone wydają się tygodnie partii Szymona Hołowni, która miała być powiewem nowej jakości i przyszłości polskiej polityki, to na nowe rozdanie kart nie są dziś przygotowani główni parlamentarni gracze. Nic nie wskazuje również na zmianę otoczenia geopolitycznego Polski, które determinuje w dużym stopniu status qvo polskiej polityki.

Aktualnym pozostaje też koncept budowania trzeciego pola między PiS i PO, który po błyskotliwym marszałku podejmą już zapewne inni.

O przyczynach i stylu politycznej porażki marszałka Hołowni, która jako żywo przypomina historię mitologicznego Ikara, powiedziano już chyba wszystko.

Istotniejsze wydaje się natomiast to, czy ta dość nagła abdykacja jednego z bardziej wyrazistych graczy rządzącej Koalicji 15 października może doprowadzić do rozchwiania sejmowej równowagi, wywrócenia przez opozycję obecnego parlamentarnego stolika i przyspieszonych wyborów.

Póki co nic na to nie wskazuje. Po wyczerpującej batalii prezydenckiej ani zmęczeni nią wyborcy, ani przede wszystkim główni gracze parlamentarni nie wydają się dziś skorzy i przygotowani, by wchodzić z dnia na dzień w kolejną, dla każdego dziś bardzo ryzykowną, wyborczą rozgrywkę.

Z powodów zupełnie oczywistych przyspieszoną kampanią wyborczą najmniej dziś zainteresowana jest Koalicja Obywatelska. By myśleć o jakimkolwiek odbudowaniu się po prezydenckiej klęsce partia władzy potrzebuje nowych pomysłów, formatów, szans i nowych liderów. A więc przede wszystkim czasu. Również Nowa Lewica, ludowcy i Razem budują dziś dopiero strategie na wybory parlamentarne 2027 roku i zrobią wszystko, by móc je na własnych warunkach przeprowadzić, a nie do walki o swe być albo nie być stawać pod wpływem chwili czy impulsu.

Ale także lider opozycji - PiS, mimo spektakularnego sukcesu jego kandydata w elekcji prezydenckiej, nie wydaje się być szczególnie zainteresowany tym, by już dziś stawać w wyborcze szranki i walczyć o odzyskanie władzy. Po pierwsze, sukces wyborczy prezydenta Karola Nawrockiego nie przekłada się wcale jednoznacznie na spektakularny wzrost poparcia partii, która go nominowała. Po drugie, Prawo i Sprawiedliwość jest w momencie wewnętrznego przesilenia i rywalizacji poszczególnych jej frakcji o wpływy, co - tu i teraz - jako obóz polityczny czyni je mało sterownym. Po trzecie wreszcie - i chyba najważniejsze z punktu widzenia prezesa Jarosława Kaczyńskiego - pierwszym krokiem do władzy jest zminimalizowanie pozycji Konfederacji, a na to również potrzeba czasu.

Wspomniana zaś Konfederacja - choć potencjalnie w przyspieszonych wyborach zainteresowana najbardziej - po pierwsze, samodzielnie wywrócić obecnego układu sejmowego nie jest w stanie. Po drugie, także Krzysztof Bosak i Sławomir Mentzen potrzebują dziś zapewne czasu na odbudowanie między sobą politycznego modus vivendi, a także zminimalizowanie wpływu Grzegorza Brauna w ich potencjalnym elektoracie.

Również sami opuszczeni przez swego lidera posłowie Polski 2025 będą robić zapewne wszystko, by wydłużyć swą parlamentarną przygodę - w tej lub innej formule - przynajmniej jeszcze o dwa lata. A nie zakończyć ją klęską w przyspieszonych wyborach.

Możliwość przyspieszonych wyborów parlamentarnych czyni wreszcie mocno abstrakcyjną skomplikowana sytuacja geopolityczna Polski, która wyobraźnię wyborców wiedzie dziś raczej w kierunku rządu zgody i obrony narodowej niż do kolejnych wyborczych igrzysk.

Formułując taką ostrożną prognozę, nie można oczywiście wykluczyć jakiegoś zaskakującego przesilenia i wymknięcia się parlamentarnej gry spod kontroli jej aktorów. Komuś mogą zawsze puścić nerwy, ktoś może zatrzasnąć się w windzie, ktoś inny przelicytować. Współczesna historia polskiej polityki zna takie przypadki.

Dziś jednak nikomu chyba na tym nie zależy.

Z jeszcze większą pewnością można zakładać, że spektakularna polityczna porażka Hołowni nie oznacza wcale kresu politycznego konceptu trzeciej drogi czy trzeciego pola między PiS a KO, który był bodaj główną obietnicą tego polityka.

Odwrotnie. Ani KO, ani PiS nie przejawiają - póki co - specjalnego zainteresowania tym, by wyjść na spotkanie milionów Polek i Polaków zmęczonych ich 20-letnim duopolem. A głosujący w 2023 r. na Trzecią Drogę, Konfederację czy Lewicę wyborcy (6,5 mln) przecież nie zniknęli i nie zniknęły też ich oczekiwania nowej, bardziej merytorycznej polityki i bardziej konstruktywnego, niż między Kaczyńskim i Tuskiem, sporu politycznego.

Zejście ze sceny politycznej marszałka Hołowni, który przez jakiś czas to rosnące polityczne oczekiwanie reprezentował (a także dyskontował), oznacza zatem nie tyle kres konceptu trzeciego pola między PiS a PO, co jeszcze silniejszą o niego rywalizację. Konkurencję, do której - obok konfederatów, którzy przestrzeń tę zagospodarowali dziś najbardziej - staną także z różnych stron ludowcy, Lewica, a także - być może - umiarkowane skrzydła PiS (pod wodzą Mateusza Morawieckiego) i KO (pod kierunkiem Radosława Sikorskiego). O ile, rzecz jasna, te dwa ostatnie powstaną.

I wreszcie możliwa jest jeszcze jedna konsekwencja spektakularnego upadku marszałka Hołowni. Regułą cyklu parlamentarnego w Polsce od dłuższego czasu jest to, że na szerokim podejściu do kolejnej elekcji objawiają się zwykle kolejni "niewinni czarodzieje", którzy obiecują nowe otwarcie polskiej polityki i zupełnie nową jej jakość. Tak było z Nowoczesną Ryszarda Petru, projektem Pawła Kukiza, Wiosną Roberta Biedronia czy właśnie Polską 2050 Szymona Hołowni.

Możemy więc zakładać, że błyskotliwy sukces wizerunkowy Hołowni - którego symbolem pozostanie zapewne fenomen "Sejmflixu" w połączeniu z równie spektakularnym końcem jego przywództwa - dość skutecznie, na jakiś przynajmniej czas, zniechęci wyborców do głosowania na sympatycznych - skądinąd - "niewinnych czarodziei" polskiej polityki. A walkę o władzę, ale też o jej jakość, toczyć będą między sobą politycy - by tak rzec - zawodowi. Mający w swych politycznych portfolio zarówno polityczne sukcesy, jak i porażki, które potrafili jednak unieść.

***

Na koniec dodajmy, że choć polityczna rola marszałka Hołowni chyba się kończy, to pozostanie on zapewne czynnym uczestnikiem polskiego lub międzynarodowego życia publicznego. Służąc swym talentem już poza ubitym polem twardej politycznej gry.

Sławomir Sowiński dla Wirtualnej Polski

Sławomir Sowiński jest politologiem z Instytutu Nauk o Polityce i Administracji UKSW, specjalizuje się w badaniach nad polityką i religią oraz współczesnymi procesami politycznymi. Autor książki "Boskie, cesarskie, publiczne. Debata o legitymizacji Kościoła katolickiego w Polsce w sferze publicznej w latach 1989-2010".