Helsińska Fundacja zaskarżyła szefa ABW ws. podsłuchów

Agencja podkreśla, że nie mogła udzielić tych danych i czeka na decyzję sądu.

Kilka miesięcy temu Centralne Biuro Antykorupcyjne i ABW odmówiły Fundacji podania informacji publicznej na temat liczby i zakresu stosowania przez te służby "kontroli operacyjnej" - czyli podsłuchów, obserwacji czy kontroli korespondencji. W lipcu br. Fundacja złożyła w WSA skargę na odmowę ujawnienia jej tych danych przez CBA.

Jak podaje strona internetowa Fundacji, teraz do WSA trafiła jej skarga na bezczynność szefa ABW Krzysztofa Bondaryka, który od czerwca nie odpowiada na ponowny wniosek Fundacji w tej sprawie.

W kwietniu Fundacja wystąpiła do ABW o podanie, ile było jej wniosków do sądu o zastosowanie "kontroli operacyjnej" od 2002 r.; ile razy Sąd Okręgowy w Warszawie zgodził się, a ile razy odmówił oraz ile razy przedłużał na wniosek ABW dopuszczalny okres inwigilacji. W maju ABW odpowiedziała Fundacji, że "brak jest możliwości realizacji przedmiotowego wniosku z uwagi na ograniczenia zawarte w ustawie o ABW".

Fundacja argumentuje, że ta odmowa nie miała formy decyzji administracyjnej, jaką powinna była mieć (odmowa CBA miała właśnie taką formę). - Do dnia dzisiejszego HFPC nie otrzymała żadnej korespondencji w sprawie; ani udostępnienia informacji publicznej, ani decyzji o odmowie - głosi skarga do WSA.

Fundacja podnosi w niej, że szef ABW dopuścił się naruszenia przepisów kodeksu postępowania administracyjnego precyzujących zasadę szybkości postępowania oraz nakładających na organy administracji obowiązek prowadzenia postępowania tak, by pogłębiać zaufanie obywateli do organów państwa.

Rzeczniczka ABW Katarzyna Koniecpolska-Wróblewska powiedziała, że ABW odpowiedziała Fundacji, choć nie w formie decyzji administracyjnej. Dodała, że przedstawiciele Fundacji byli zaproszeni do ABW, gdzie przekazano im stanowisko, że spełnienie ich oczekiwań byłoby sprzeczne z prawem. - Teraz czekamy na decyzję sądu - dodała Koniecpolska-Wróblewska.

Na rozpatrzenie przez WSA czeka już skarga Fundacji na CBA, które odmówiło podania tych danych, powołując się na tajemnicę państwową. W skardze Fundacja zarzuciła CBA "niewłaściwą wykładnię pojęcia tajemnicy państwowej", co pozbawiło ją prawa dostępu do informacji publicznej. Adam Bodnar z Fundacji podkreślał, iż CBA wyprowadza z pojęcia tajemnicy państwowej zbyt daleko idące wnioski. - Same dane statystyczne powinny być jawne, inaczej w ogóle trudno mówić o skali zjawiska - mówił.

W 2008 r. doszło do tajnego wystąpienia w Sejmie ówczesnego ministra sprawiedliwości Zbigniewa Ćwiąkalskiego dotyczącego podsłuchów. Jak ujawniła wtedy "Rzeczpospolita", podał on, że w 2007 r. o 18% wzrosła liczba wniosków policji o kontrolę operacyjną, a o 25% wzrosła liczba takich działań policji w trybie niecierpiącym zwłoki, co potem akceptowały sądy.

Prokuratorzy odmówili zgody wobec 2% ogółu wniosków policji, a sądy - 0,5% Ćwiąkalski zastrzegł, że danych co do czynności operacyjno-rozpoznawczych innych służb niż policja nie może przedstawić nawet na tajnych obradach Sejmu, bo wymaga to "specjalnej decyzji" szefów ABW, CBA i innych służb. W kwietniu 2007 r. ówczesny minister sprawiedliwości Zbigniew Ziobro ujawnił tylko, że w 2006 r. policja złożyła o 4,6 proc. mniej wniosków o podsłuchy w porównaniu z 2005 r., a ABW - o 5,3% mniej.

Dziewięć służb specjalnych może dziś stosować podsłuchy i inne tzw. środki operacyjne: podgląd, tajną obserwację, przeglądanie listów itp. Można je stosować tylko za zgodą sądu dla wykrycia wymienionych w odpowiednich ustawach ściśle określonych najgroźniejszych przestępstw oraz tylko gdy inne środki zawiodą. Służby uprawnione do tych działań to: policja, Żandarmeria Wojskowa, Straż Graniczna, Biuro Ochrony Rządu, Agencja Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencja Wywiadu, Służba Kontrwywiadu Wojskowego, Służba Wywiadu Wojskowego, Centralne Biuro Antykorupcyjne.