Główne punkty tymczasowej konstytucji irackiej
25-osobowa iracka Rada Zarządzająca podpisała przed południem w Bagdadzie nową tymczasową konstytucję Iraku. Ceremonia rozpoczęła się od wysłuchania przez zgromadzonych wersetów Koranu oraz pieśni patriotycznych, odśpiewanych przez grupę dzieci. Obecny był amerykański cywilny administrator Iraku, Paul Bremer.
Po kilkudniowej zwłoce spowodowanej
zastrzeżeniami duchowego przywódcy irackich szyitów, wielkiego
ajatollaha Alego al-Sistaniego, iracka Rada Zarządzająca podpisała
w poniedziałek tymczasową konstytucję państwa. Sistaniemu nadal nie podoba się kilka artykułów dokumentu, ale po
sobotnio-niedzielnych spotkaniach z grupą polityków szyickich
zgodził się, by podpisali konstytucję, gdyż - jak poinformowali
jego rozmówcy - nie chce opóźniać transformacji politycznej Iraku.
Poniżej główne punkty irackiej "małej konstytucji":
- Wybory do tymczasowego zgromadzenia odbędą się najpóźniej pod koniec stycznia 2005 roku. Zgromadzenie to przygotuje stałą konstytucję państwa.
- Najwyższą władzę wykonawczą po wyborach ma sprawować prezydent i dwaj jego zastępcy (poza tym będzie także gabinet ministrów z premierem). Sistani i w ślad za nim część polityków szyickich nalegała na powołanie zamiast prezydenta i zastępców pięcioosobowej prezydencji rotacyjnej, w której szyici, stanowiący 60 procent ludności Iraku, mieliby trzy miejsca, a Kurdowie i arabscy sunnici po jednym. Takie rozwiązanie zapewniałoby szyitom wyraźną przewagę.
- Na razie nie zapadła żadna decyzja w sprawie rządu przejściowego, który ma pod koniec czerwca przejąć suwerenną władzę od państw okupacyjnych i sprawować ją do wyborów. Ma to być przedmiotem debat w najbliższych tygodniach przy udziale wysłanników ONZ. Porozumienie w sprawie rządu przejściowego zostanie dodane do tymczasowej konstytucji jako załącznik.
- Pod koniec 2005 roku, po uzgodnieniu stałej konstytucji, odbędą się kolejne wybory, które wyłonią stały parlament.
- Islam jest oficjalną religią Iraku, ale tylko jednym ze źródeł prawa, a nie głównym źródłem.
- Konstytucja gwarantuje podstawowe prawa człowieka, w tym swobodę wypowiedzi i wolność religijną, a także sprawiedliwy proces.
- W tymczasowym zgromadzeniu kobietom powinna przypaść jedna czwarta miejsc, choć nie jest to sztywny wskaźnik, lecz cel, do którego powinno się dążyć.
- Irak będzie państwem federalnym. Na razie nie określono dokładnie stosunków między prowincjami, w tym zwłaszcza między regionem kurdyjskim na północy kraju a władzą centralną. Kurdowie (19 proc. ludności kraju) dostali jednak gwarancję, że stała konstytucja nie zmniejszy ich uprawnień. Gwarancja ta ma postać klauzuli, która przewiduje, że stała konstytucja nie wejdzie w życie, jeśli w referendum wypowie się przeciwko niej dwie trzecie wyborców choćby w trzech z 18 prowincji kraju. Iracki Kurdystan składa się właśnie z trzech prowincji. Sistani i część polityków szyickich zakwestionowali ten artykuł, argumentując, że daje on mniejszości kurdyjskiej prawo weta i pozwoli jej narzucać szyickiej większości swój punkt widzenia na kształt stałej konstytucji.