Druga cześć polskich dokumentów z Instytutu Hoovera przekazana Polsce
Hoover Institution Archives - depozytariusz dokumentów władz RP na uchodźstwie - dostarczył w piątek drugą partię mikrofilmów do Archiwum Akt Nowych w Warszawie. Podczas uroczystości przekazano 660 rolek mikrofilmów zawierających Material z 18 zespołów archiwalnych z ponad 1,5 mln stron dokumentów.
24.06.2001 | aktual.: 22.06.2002 14:29
Najcenniejsze są mikrofilmy z materiałów gromadzonych przez specjalne biuro stworzone przez gen. Władysława Andersa w trzy dni po ogłoszeniu wiadomości o mordzie katyńskim. Zebrane przez to biuro ponad 18 tys. relacji i ankiet dotyczących zbrodni i przestępstw sowieckich, łącznie ponad 60 tys. stron, stanowi nieocenione źródło wiedzy o najnowszych dziejach Polski.
Dostarczone mikrofilmy wykonane zostały z akt Ministerstwa Informacji i Dokumentacji, Ambasady RP w Moskwie oraz 11 placówek dyplomatycznych i konsularnych. Wśród przekazanych mikrofilmów znajdują się także kopie Akt Archiwum Politycznego Stanisława Mikołajczyka, którego najważniejszą cześć stanowią Archiwa premierów RP gen. Sikorskiego i Mikołajczyka.
Zgodnie z decyzja Naczelnego Wodza gen. Władysława Andersa w funkcjonującym przy Stanford University w Kalifornii Archiwum Hoovera została zdeponowana poważna liczba akt rządu polskiego sprzed 1939 roku oraz akta działających na obczyźnie kilku ministerstw, wielu placówek dyplomatycznych i konsularnych, licznych instytucji wojskowych i cywilnych.
Decydując się na ten krok władze polskie miały na celu przede wszystkim stworzenie warunków, w których materiały te byłyby niedostępne dla komunistycznych służb specjalnych. Rząd brytyjski, po uznaniu Polskiego Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej w Warszawie, zobowiązany był do przekazania mu całego mienia wraz z archiwaliami zgromadzonymi przez polskie władze na uchodźstwie. Dalsze przetrzymywanie tych dokumentów w Wielkiej Brytanii stało się niebezpieczne i mogło pociągnąć za sobą represje wobec tysięcy osób.
Przechowywane przez Instytut Hoovera materiały w znacznym procencie tyczące losów tysięcy Polaków poddanych represjom w byłym ZSRR, mają nieoszacowane znaczenie dla badań nad współczesnymi dziejami Polski. Z tej racji Naczelna Dyrekcja Archiwów Państwowych utrzymując w zawieszeniu kwestie prawa własności do tych akt w maju 1994 zawarła porozumienie z władzami Instytutu Hoovera obligujące stronę amerykańską do zmikrofilmowania tych dokumentów na swój koszt, a następnie przekazania sporządzonych kopii do Polski.
18 maja 1999 roku minister Bronisław Geremek przyjął pierwszą cześć kopii około 1 mln mikrofilmów. Przekazane wtedy mikrofilmy wykonane zostały z akt MSZ RP, ambasad RP w Londynie i Waszyngtonie oraz Biura Dokumentów II Korpusu Polskiego (tzw. kolekcja Władysława Andersa). (pr)
