Demokraci a Republikanie - dwie partie, podobne hasła?
Od roku 1852 w Białym Domu zasiadali wyłącznie Demokraci lub Republikanie. Obecni kandydaci w wyborach prezydenckich reprezentują dwie konkurencyjne machiny partyjne, jednak ich hasła i programy nie są wcale tak radykalnie odmienne. Język i hasła - edukacja, reforma ubezpieczeń, zmniejszenie podatków, ograniczenie etatyzmu i biurokracji - brzmią tak samo.
25.10.2004 | aktual.: 25.10.2004 07:50
Początki partii republikańskiej sięgają okresu sprzed wojny secesyjnej, kiedy to rósł w siłę ruch przeciwników niewolnictwa. Niektórzy z nich szukali metod politycznej walki z tym zjawiskiem. Nie znajdując poparcia u żadnej z liczących się ówcześnie sił politycznych (Partia Demokratyczna, Amerykańska Partia Wigów)
, założyli, w 1840 roku, własną Partię Wolności. Wkrótce organizacje przeciwników niewolnictwa zaczęły zwalczać ten proceder na terenie samych Stanów Zjednoczonych. Powstała partia Wolnej Ziemi. Podobne organizacje pojawiały się i znikały, prowadziły jednak do wykrystalizowania się postaw i programów.
W latach pięćdziesiątych XIX wieku doszło do upadku systemu politycznego. Zniknęła Partia Wigów i rozpadła się Partia Demokratyczna. Wskutek sporu wokół Ustawy Kansas-Nebraska (rok 1854) pojawiła się Partia Republikańska. Ustawa przewidywała bowiem, że kwestia niewolnictwa w tych dwóch stanach będzie pozostawiona do rozstrzygnięcia mieszkańcom tych stanów. Wywołało to wściekłość abolicjonistów, gdyż łamało postanowienia Układu z 1820 roku, kiedy to ustalono, że niewolnictwo na tych terytoriach będzie zakazane. Przeciwnicy niewolnictwa odbyli w związku z tą sprawą szereg spotkań, które uznawane są za początki Partii Republikańskiej.
Republikanie już w 1856 roku wystawili swojego kandydata w wyborach prezydenckich. John C. Frémont zdobył 33% głosów. Cztery lata później Partia Republikańska była jedną z głównych sił politycznych w kraju. Zdobycie tej pozycji ułatwiła jej sytuacja w kraju. Partia Wigów zniknęła ze sceny, Partia Demokratyczna była głęboko podzielona. Po secesji Południa Republikanie zdobyli większość w rządzie.
Zwycięstwo Republikanów w wyborach prezydenckich w 1860 roku (Abraham Lincoln)
stało się bezpośrednią przyczyną wybuchu wojny secesyjnej (1861-65). Do 1913 roku PR utrzymywała przewagę w sprawowaniu władzy w skali kraju. W początkach XX wieku Theodore Roosevelt zainicjował w Partii Republikańskiej nurt reformatorski, po I wojnie światowej PR opowiedziała się za polityką izolacjonizmu. Wpływy i władzę, a także poparcie wyborców murzyńskich utraciła w okresie wielkiego światowego kryzysu gospodarczego. W drugiej połowie XX wieku jej rywalizacja z Partią Demokratyczną stała się bardziej wyrównana. Pozycje PR w latach 70. osłabiła afera Watergate, a z kolei w latach 80. wzmocniły ją rządy Ronalda Reagana. Obecnie uchodzi za partię konserwatywną, w wyborach zdobywa głosy białych Amerykanów z klasy średniej i wyższej.
Partia Republikańska popiera liberalizm gospodarczy. Nie ma stałego członkostwa. Jej program jest ustalany na konwencji przedwyborczej, która wystawia kandydatów partii na prezydenta. Z jej szeregów wywodzili się następujący prezydenci: Abraham Lincoln, Theodore Roosevelt, Herbert Hoover, Dwight David Eisenhower, Richard Milhous Nixon, Gerald Rudolph Ford, Ronald Wilson Reagan, George Herbert Walker Bush, George W. Bush.
Partia demokratyczna ukształtowała się w okresie prezydentury A. Jacksona (1829-37). Wywodziła się z Partii Demokratyczno-Republikańskiej. W XIX w. skupiła głównie bogatych plantatorów z południa, zwolenników szerokich praw stanowych i liberalizacji polityki społecznej oraz gospodarczej. W drugiej połowie XIX wieku po klęsce Południa w wojnie secesyjnej, utraciła wpływy. Odzyskała je przejściowo w okresie prezydentury G. Clevlanda a utrwaliła podczas administracji W. Wilsona, następnie F.D. Roosvelta, którego program New Deal zjednał Partii Demokratycznej nowe grupy wyborców, m.in. Murzynów, imigrantów, robotników i farmerów. W okresie powojennym partia była popularna i wpływowa zwłaszcza w latach administracji JFK i L.B. Johnsona, który doprowadził do rozwinięcia licznych programów społecznych.
W latach 70. nastąpił kryzys partii, spowodowany głównie nasileniem tendencji konserwatywnych w społeczeństwie. W latach 80. w programie wyborczym wzrosło znaczenie mniejszości etnicznych i społecznych.
Partia Demokratyczna była partią rządząca m.in. 1913-21, 1933-53, 1961-69, 1977-81 i 1993-2001 (Bill Clinton)
.
Partia Demokratyczna tradycyjnie reprezentuje klasę średnią i niższą, mniejszości, ludzi pracujących. Podejmowała problemy ochrony zdrowia i edukacji, walki z biedą i nierównościami społecznymi.
