Czesi zwrócili Polsce hebrajskie rękopisy i pierwodruki
W Sali Lustrzanej praskiego Klementinum, na ręce składającego oficjalną wizytę w Pradze prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego, przedstawiciele czeskiej Biblioteki Narodowej i Ministerstwa Kultury przekazali cenne rękopisy i pierwodruki hebrajskie.
34 manuskrypty i 7 inkunabułów pochodzi z Żydowskiego Seminarium Teologicznego we Wrocławiu, skąd w końcu II wojny światowej wywiozło je gestapo. Na podstawie umowy międzyrządowej strona czeska zwraca je Polsce.
W roku 1938 wrocławskie seminarium posiadało ponad 400 rękopisów i ponad 30 tys. pierwodruków. Ich najcenniejszą częścią były rękopisy i pierwodruki wchodzące w skład znanej kolekcji Leona Saravala, handlarza z Triestu żyjącego w latach 1781-1851.
Po wojnie ponad 100 zrabowanych przez Niemców rękopisów odnaleziono w Kłodzku, a 33 w transporcie, który dotarł na dworzec kolejowy w pobliże czeskiego Trutnova. Manuskrypty te trafiły do Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie. Według ekspertów, pozostała część zbioru rękopisów i pierwodruków jest rozrzucona po świecie.
Eksperci przypuszczali, że najcenniejsze dzieła gestapo chciało przewieźć do Pragi, gdzie powstawało muzeum "zaginionej rasy". Wersję tę udało się potwierdzić. W końcu wojny jeden z zawierających judaica transportów dotarł do stolicy Czech. Skrzynie zostały zdeponowane w zarządzanym przez Niemców Muzeum Narodowym.
Ówczesna kierowniczka działu rękopisów wrocławskie manuskrypty i inkunabuły ukryła w skarbcu biblioteki. Natrafiono na nie dopiero w połowie lat 80. Stały się przedmiotem zakrojonych na szeroką skalę prac badawczych. Sporządzono ich kopie cyfrowe.
To królewski dar, bo niewiele rzeczy, które w zawierusze wojennej gdzieś się straciły, wróciło do nas - powiedział minister kultury Waldemar Dąbrowski. Przepełnia nas uczucie wdzięczności, bo teraźniejszość możemy budować tylko z okruchów pamięci - dodał.
Minister poinformował, że wkrótce z prezydentem Warszawy Lechem Kaczyńskim podpisze umowę o budowie w polskiej stolicy Muzeum Żydów Polskich, które powinno rozpocząć działalność za trzy lata.
Przekazane Polsce rękopisy i pierwodruki, wśród których są egzemplarze nawet z XIII wieku, mają ogromną wartość materialną, ale przede wszystkim bezcenną wartość historyczną. Znajdują się wśród nich teksty z różnych dziedzin i ze wszystkich regionów, w których w Średniowieczu istniały gminy żydowskie. Reprezentują wszystkie style w literaturze hebrajskiej.
