Co dalej z Trybunałem Konstytucyjnym? Koalicja ustaliła plan
W styczniu koalicja chce zacząć proces obsadzania wakatów w Trybunale Konstytucyjnym. Ma to być "zgrane" z oczekiwanym wyrokiem TSUE ws. dublerów - dowiedział się money.pl.
Trybunał Konstytucyjny; TK; Julia Przyłębska
Na ostatnim spotkaniu liderów koalicji zapadła decyzja w sprawie TK. Chodzi o - od dawna oczekiwany - ruch w sprawie obsadzenia Trybunału przez kandydatów wskazanych przez rządzącą koalicję. Ma się to dokonać w styczniu.
Czemu politycy się wstrzymują?
Z jednej strony Sejm ma poczekać, aż wyczerpana zostanie procedura dotycząca obecnie zgłoszonych przez PiS kandydatów. Chodzi o posła Marka Asta i prof. Artura Kotowskiego.
Nowe Nintendo Switch – czy konsola odniesie sukces?
Okoliczność druga, na którą czeka koalicja, to wyrok TSUE w sprawie TK. Rząd spodziewał się, że będzie w styczniu, ale okazuje się, że poznamy go już 18 grudnia. Chodzi o skargę Komisji Europejskiej z 2023 r.
Komisja skarżyła się na orzeczenie TK z 2021 r., w którym sędziowie wypowiedzieli się w sprawie pierwszeństwa prawa krajowego przed unijnym w kontekście orzeczeń TSUE dotyczących sądownictwa. Jednocześnie skarga Komisji dotyczyła niewłaściwego obsadzenia Trybunału, chodziło o tzw. dublerów.
Obecnie w TK jest 11 sędziów, z czego dwaj to tzw. dublerzy. Ale jeszcze w grudniu z TK odejdą w stan spoczynku Krystyna Pawłowicz i Michał Warciński, czyli do obsadzenia będzie sześć miejsc. Z kolei w połowie przyszłego roku kończy się kadencja Andrzeja Zielonackiego, a we wrześniu - jednego z tzw. dublerów Justyna Piskorskiego.
- Jak odrzucimy w głosowaniu dwóch zgłoszonych przez PiS kandydatów, będzie można rozpisać nowy nabór na obsadzenie sześciu miejsc w TK - wskazuje nasz rozmówca z KO. Inny dodaje, że na razie nie ma ustaleń dotyczących np. partyjnych parytetów przy wskazywaniu kandydatów koalicji większościowej.
"Chętni są"
Prawdopodobnie najpierw będzie oczekiwanie, że zgłoszą się autorytety prawnicze spoza polityki i generalnie takie jest założenie. - Gdybyśmy teraz wyciągali ludzi z ław poselskich, tak jak robił PiS, to byśmy sami się ośmieszyli - przekonuje poseł KO. Choć nasz rozmówca z kręgów rządowych dodaje, że na liście z nazwiskami potencjalnych kandydatów widział nazwisko Adama Bodnara, który jest senatorem.
- Trzeba jakoś go politycznie zabezpieczyć, nie udało się wprowadzić go do NIK, to przynajmniej w Trybunale będzie miał immunitet - zwraca uwagę rządowy rozmówca. Tyle że do tej pory sam Bodnar - pytany przez nas o ewentualny transfer z Senatu do TK - twierdził, że nie rozważa takiego scenariusza.
W kuluarach spekuluje się także o ewentualnej kandydaturze posła KO Roberta Kropiwnickiego, ale nie dość, że on sam twierdzi, że nie jest tym zainteresowany, to jeszcze nasi rozmówcy z samej KO przekonują, że nie byłoby na to zgody. - To byłoby już zbyt ostentacyjne. Zaraz będzie mówienie, że kierujemy do TK polityka i to takiego, od którego zaczął się trwający do dziś kryzys w TK. To nie do obrony - przyznaje polityk KO, przypominając, że to Kropiwnicki był autorem słynnej poprawki z końcówki rządów PO-PSL w 2015 roku, która zakładała wybór sędziów TK "na zapas", tzn. na miejsca wówczas wciąż obsadzone.
Od polityków koalicji słyszymy, że są inni chętni.
- Jak są wolne miejsca, to zawsze się ktoś zgłosi, ale na razie nie ma decyzji ani kto, ani w jakich proporcjach, jeśli chodzi o rekomendacje partii politycznych - podkreśla rozmówca z koalicji.
Pierwotnie było słychać, że koalicja poczeka do drugiej połowy przyszłego roku, kiedy będzie mogła od razu wskazać ośmiu sędziów w TK. W ten sposób jej kandydaci mieliby od razu większość w 15-osobowym składzie TK. Jak widać, wybrany został szybszy scenariusz. Nie dziwią się temu politycy PiS, z którymi rozmawiamy. - Oni są tam w środku pokłóceni na tyle, że pewnie sześciu nowych sędziów będzie mogło grać na rozłam w grupie starych sędziów - zauważa nasz rozmówca z partii Jarosława Kaczyńskiego.
Co z legalnością trybunału?
Samo wypełnianie wakatów w TK przez Sejm to nie jest problem, ale pytanie, jak się zachowa Karol Nawrocki. W ciągle obowiązującej ustawie o Trybunale jasno jest napisane, że ślubowanie wybranego przez Sejm sędziego jest składane w obecności prezydenta. W 2015 r. to odmowa ze strony Andrzeja Dudy przyjęcia ślubowania przez sędziów wybranych przez Sejm głosami koalicji KO-PSL była jednym z powodów obecnego kryzysu. Zamiast nich Duda zaprzysiągł sędziów wybranych głosami PiS przez Sejm kolejnej kadencji. W ten sposób pojawili się tzw. dublerzy. Pytanie, jak się zachowa teraz Karol Nawrocki, a gdyby unikał przyjęcia ślubowania - jak się zachowa koalicja.
Politycy koalicji przyznają także, że trudnym procesem będzie ponowne dojście do stanu, w którym TK zacznie być uznawany przez większość, a jego orzeczenia zaczną być z powrotem publikowane. Jeszcze przed wyborami był plan dotyczący "ustawowego resetu" w TK, zakładający m.in. nowy sposób wyboru sędziów Trybunału (z udziałem opozycji w pierwszym kroku). Ale przy obecnym prezydencie taka ustawa raczej nie uzyska poparcia. Dlatego koalicja będzie najpewniej zmuszona działać pozaustawowo - pytanie tylko, jak to zrobić.
- Czy Trybunał uznamy za legalny, jak wstawimy tam większość naszych nominatów? Ciężko będzie to uzasadnić. A wyroki zaczniemy publikować np. po unieważnieniu uchwały Sejmu w sprawie wadliwości wyroków obecnego trybunału? Tu wpadamy w podobny problem - przyznaje polityk KO.
Tomasz Żółciak i Grzegorz Osiecki, dziennikarze money.pl
