Chiny wprowadzają zasiłki na dzieci. Element nowej strategii demograficznej?

Choć kwota wydaje się symboliczna w porównaniu do kosztów wychowania dziecka, jest to pierwszy krok ku stworzeniu systemu świadczeń rodzinnych w kraju, który przez dekady stawiał na zupełnie inny model polityki społecznej.

Jeszcze niedawno Chiny były synonimem rygorystycznej polityki jednego dziecka, która obowiązywała od 1979 roku i miała na celu ograniczenie wzrostu populacji. Obecnie sytuacja wygląda odwrotnie – kraj boryka się z rosnącym problemem starzejącego się społeczeństwa, kurczącą się populacją w wieku produkcyjnym i niskim wskaźnikiem dzietności. W 2023 roku liczba urodzeń wyniosła jedynie 9,54 mln – połowę tego, co jeszcze siedem lat wcześniej.

Chiny straciły też status najludniejszego państwa na świecie na rzecz Indii. ONZ prognozuje, że do końca XXI wieku populacja Chin może spaść poniżej 800 milionów.

Zasiłki na dzieci to nowość w chińskiej polityce. Dotąd system wsparcia społecznego był silnie uzależniony od miejsca zameldowania (hukou), a publiczne wydatki socjalne były niskie w porównaniu do krajów rozwiniętych. Obecna zmiana pokazuje, że Chiny – przynajmniej w sferze rodzinnej – zaczynają sięgać po rozwiązania bliższe modelom znanym z Europy czy Japonii.

Niektóre miasta, jak Hohhot, już wcześniej testowały lokalne programy wsparcia: oferowano np. 50 tys. juanów za drugie dziecko i 100 tys. za trzecie. Jednak dopiero wprowadzenie ogólnokrajowego świadczenia może dać impuls do trwałej zmiany.

Choć Polska i Chiny różnią się niemal wszystkim – od ustroju po poziom rozwoju gospodarczego – to w obszarze demografii mają ze sobą zaskakująco wiele wspólnego. Polska również mierzy się z niską dzietnością, starzejącym się społeczeństwem i potrzebą zwiększenia wskaźników urodzeń.

W Polsce od 2016 roku funkcjonuje program Rodzina 500 plus, który od 2024 roku został zwiększony do 800 zł na każde dziecko, niezależnie od dochodu. Choć program nie odwrócił trendu demograficznego, to na stałe wpisał się w system świadczeń społecznych i przekształcił debatę o polityce rodzinnej. Można powiedzieć, że to jeden z najbardziej trwałych elementów polskiej polityki społecznej ostatnich lat.

W porównaniu do Chin, polskie świadczenia są wyższe – 800 zł miesięcznie to ponad 9 tys. zł rocznie, czyli około 17 razy więcej niż w nowym chińskim programie. Ale trzeba pamiętać o różnicy w poziomie dochodów i kosztów życia. W Chinach, gdzie system opieki społecznej był dotąd szczątkowy, nawet niewielkie wsparcie może mieć znaczenie.

Chiny nie są jedyne w regionie, które zmagają się z demograficznym kryzysem. Japonia, Korea Południowa, a ostatnio również Tajwan, wprowadzają różnego rodzaju ulgi, zasiłki i zachęty do posiadania dzieci. Wydaje się, że Azja Wschodnia stoi przed potrzebą stworzenia nowego modelu społecznego, który połączy rozwój gospodarczy z troską o rodzinę.

Dla Chin – kraju, który dotąd nie opierał się na państwowej opiece społecznej – będzie to duże wyzwanie systemowe i ideologiczne. Ale jeśli nie uda się odwrócić trendów demograficznych, nawet najbardziej dynamiczna gospodarka może znaleźć się w poważnym kryzysie.

Źródło: Money.pl