Chanuka - żydowskie święto świateł
Placki ziemniaczane smażone na oliwie,
gra w bączka chanukowego i zapalenie kolejnej świecy na
świeczniku - to główne elementy żydowskiego święta Chanuka,
które obchodzono w sobotę w zabytkowej XVII-wiecznej
synagodze w Tykocinie (podlaskie), przekształconej na muzeum.
W sobotę przypada drugi z ośmiu dni tego radosnego święta, dlatego - zgodnie z tradycją - na świeczniku zapłonęła na pół godziny druga świeca. "Co dzień przez osiem dni trwania Chanuka, na ten czas zapala się kolejne świece" - powiedziała kierowniczka muzeum Ewa Wroczyńska.
Muzeum w Tykocinie, stanowiące oddział Muzeum Podlaskiego w Białymstoku od lat organizuje obchody wszystkich najważniejszych żydowskich świąt. Tykocin był przed II wojną światową miasteczkiem typowo żydowskim, zostało tam do dziś wiele śladów życia tej społeczności; muzeum stara się pokazywać jej historię i tradycję.
Chanuka - po hebrajsku "poświęcenie" to święto świateł. Rozpoczyna się zawsze 25. dnia miesiąca Kislew. "Dziś jest 26. dzień tego miesiąca 5764 roku ery żydowskiej, drugi dzień święta, stąd druga świeca na świeczniku" - dodała Wroczyńska.
Chanuka jest jednym z najbardziej radosnych świąt żydowskich. Upamiętnia zwycięstwo w II wieku przed naszą erą Machabeuszy nad Seleucydami, którzy panowali w Palestynie. Seleucydzi zbezcześcili świątynie w Jerozolimie i usiłowali narzucić Żydom hellenistyczne wierzenia.
Po zwycięstwie Machabeusze uprzątnęli jerozolimską świątynię z greckich bożków i zapalili wielką menorę - świecznik. Znaleźli jednak tylko jeden pojemnik z odpowiednio czystą oliwą. Taka ilość oliwy powinna wystarczyć tylko na jeden dzień, jednak menora paliła się aż osiem dni. Machabeusze uznali to za cud. Od tamtego czasu obchodzona jest Chanuka, a na pamiątkę cudownej oliwy Żydzi zapalają chanukowe lampki.
"Stąd też na pamiątkę cudownego rozmnożenia oliwy spożywa się na Chanuka placki smażone na oliwie. Będzie też dużo radosnej muzyki" - tłumaczy Wroczyńska.
Dzieci mogą w trakcie Chanuka grać w bączka chanukowego na pieniądze, które dostają od rodziców "To sześcian z osią pośrodku, na którego ścianach znajdują się litery z alfabetu hebrajskiego, które znaczą na przykład wygraną lub przegraną. Żydom nie wolno uprawiać hazardu, ale w Chanuka dzieciom wolno grać na prawdziwe pieniądze" - opowiada Wroczyńska.