Były prezydent Finlandii faworytem do pokojowej nagrody Nobla

Regulamin nagrody pozwala przyznać ją zarówno osobom, jak i organizacjom, czy instytucjom.

Co prawda lista nominacji tradycyjnie utrzymywana jest w tajemnicy, ale przynajmniej na dziennikarskiej giełdzie głównym faworytem do nagrody jest były prezydent Finlandii Martti Ahtisaari.

Po zakończeniu dwóch kadencji na stanowisku prezydenta Ahtisaari stworzył w 2000 roku fundację Crisis Management Initiative i stojąc na jej czele podjął się mediacji pokojowej w różnych konfliktach na świecie.

Dzięki niemu po zawiłych i długotrwałych negocjacjach prowadzonych w Helsinkach, w lipcu ubiegłego roku podpisano porozumienie pokojowe między rządem indonezyjskim a separatystami z Ruchu Wolnego Acehu (GAM), który od 30 lat prowadził zbrojną walkę o niepodległość prowincji Aceh. Obecnie Ahtisaari jest specjalnym wysłannikiem ONZ ds. przyszłego statusu Kosowa.

Obok byłego prezydenta Finlandii jako kandydatów do tegorocznej nagrody wymienia się m.in. prezydenta Indonezji Susilo Bambang Yudhoyono, amerykańskiego ambasadora przy ONZ Johna Boltona, czy byłego burmistrza Nowego Jorku Rudolpha Giulianiego.

W pierwszej dziesiątce kandydatów są m.in.: irlandzcy muzycy rockowi Bono z U2 oraz Bob Geldof, zaangażowani w walkę z nędzą i AIDS w Afryce; Amerykanka Cindy Sheehan, liderka przeciwników wojny irackiej; czy Mordechaj Vanunu, izraelski specjalista ds. nuklearnych, który za ujawnienie światu informacji o izraelskim programie budowy broni atomowej spędził 18 lat w więzieniu.

Szanse na pokojowego Nobla mają też Rebija Kadir, obrończyni praw człowieka z Ujgurskiego Regionu Autonomicznego w Chinach; obrońca praw i wolności religijnych, mnich buddyjski Thich Quang Do z Wietnamu; znana dziennikarka amerykańska Oprah Winfrey; czy rosyjscy działacze na rzecz praw człowieka Lida Jusupowa i Siergiej Kowalow.

Wśród organizacji zgłoszonych do tegorocznych Nobli są również separatystyczny ruch w Indonezji GAM, Armia Zbawienia, Save the Children i Oxfam. Pod koniec stycznia polski Sejm zgłosił do pokojowego Nobla kandydaturę kapelana Rodzin Katyńskich ks. prałata Zdzisława Peszkowskiego, jednego z ocalałych więźniów obozu jenieckiego NKWD dla polskich oficerów w Kozielsku. Do tej pory tylko jeden Polak - Lech Wałęsa - otrzymał pokojowego Nobla w 1983 r.

Prezydent Lech Kaczyński podczas wrześniowej wizyty w Izraelu zaproponował, aby władze Polski i Izraela wspólnie zgłosiły jako kandydatkę do pokojowej Nagrody Nobla w 2007 roku Irenę Sendlerową, która w trakcie II wojny światowej uratowała 2,5 tysięcy dzieci z getta w Warszawie.

W 2002 r. hindusi zgłosili do tej nagrody kandydaturę ojca Mariana Żelazka, polskiego misjonarza pracującego 56 lat w Indiach wśród trędowatych. O. Żelazek zmarł w wieku 88 lat w kwietniu tego roku w Puri (Indie), gdzie został pochowany.

Nagroda w wysokości 10 milionów koron szwedzkich (1,1 mln euro) może być podzielona maksymalnie na trzy części. W ubiegłym roku otrzymała ją Międzynarodowa Agencja Energii Atomowej (MAEA) oraz jej przewodniczący Mohammed ElBaradei.

Nagroda wręczana jest zawsze 10 grudnia, w rocznicę śmierci fundatora Alfreda Nobla. Nagrodę pokojową wręcza się w Oslo, pozostałe - w Sztokholmie.

11 grudnia w Oslo tradycyjnie odbędzie się koncert na cześć laureata pokojowego Nobla. Poprowadzi go amerykańska gwiazda filmowa Sharon Stone. W zeszłym roku galę prowadziły aktorki Salma Hayek i Julianne Moore

Michał Haykowski