Bitwa pod Racławicami
220 lat temu, 4 kwietnia 1794 roku, polskie wojska pod dowództwem naczelnika Tadeusza Kościuszki stoczyły zwycięską bitwę pod Racławicami z wojskami rosyjskimi. Znaczenie bitwy było ogromne, budziło zapał powstańców i dodawało Polakom wiary w szansę ocalenia własnej państwowości. Była to pierwsza zwycięska bitwa podczas Insurekcji Kościuszkowskiej.
O zwycięstwie Polaków zadecydował śmiały atak kosynierów, którzy zdobyli rosyjskie działa i rozbili piechotę. Podczas bitwy zginęło kilkuset Polaków. Rosjanie stracili około 1000 żołnierzy, kilkuset zostało rannych lub dostało się do niewoli.
Było to pierwsze starcie podczas powstania wymierzonego przeciwko Rosji i Prusom. Polskie oddziały liczyły 6 tysięcy ludzi, w tym około 2 tysiące chłopów, uzbrojonych w kosy i piki. Rosyjskie były mniej liczebne jednak lepiej wyszkolone, uzbrojone i wyposażone w działa. Po bitwie naczelnik Kościuszko przywdział chłopską sukmanę, gdyż zgodnie z ówczesną tradycją wojskową, dowódca zakładał mundur oddziału, który najbardziej wyróżnił się w walce. Później pod Warszawą regiment grenadierów krakowskich otrzymał chorągiew, ze snopem zboża i kosami - narzędziem pracy i obrony oraz napisem: „Żywią y bronią”. Emblemat ten stał się symbolem powstania.
Wygrana bitwa nie miała dużego znaczenia militarnego, jednak pozwoliła podnieść morale powstańców już 12 dni po rozpoczęciu insurekcji.
Zamierzeniem Tadeusza Kościuszki była próba przebicia się do Warszawy. Planów tych nie udało się zrealizować, jednak wygranie bitwy doprowadziło do rozszerzenia powstania na inne regiony kraju, a przede wszystkim do wybuchu 17 kwietnia 1794 roku insurekcji w Warszawie. Ponadto zwycięstwo dawało wiarę na pomyślne rozstrzygnięcie powstania i pokazało możliwości nawet słabo uzbrojonych chłopów.
Bitwa była tematem słynnego płótna Jana Matejki "Kościuszko pod Racławicami", jednego z ostatnich wielkich dzieł artysty. Obraz, namalowany w 1888 roku, jest obecnie eksponowany w Galerii Sztuki Polskiej XIX wieku w krakowskich Sukiennicach. We Wrocławiu zaś znajduje się Panorama Racławicka, autorstwa Jana Styki i Wojciecha Kossaka, do drugiej wojny światowej wystawiana we Lwowie.
W 210. rocznicę bitwy pod Racławicami, teren gdzie się rozegrała został uznany za Pomnik Historii, rozporządzeniem prezydenta Rzeczpospolitej.