66 lat temu podpisano pakt Ribbentrop-Mołotow

Pakt, a wraz z nim tajny protokół ustalający podział terytorium Polski między III Rzeszę a ZSRR, został podpisany przez ministrów spraw zagranicznych obu państw - Joachima Ribbentropa i Wiaczesława Mołotowa w imieniu Adolfa Hitlera i Józefa Stalina. Konsekwencją zawarcia paktu była inwazja Armii Czerwonej na Polskę 17 września 1939 r.

Dla Hitlera, szykującego się do wojny z Polską, zapewnienie sobie poparcia ZSRR, zanim rozprawi się z Francją i Wielką Brytanią, było sprawą pierwszej wagi. Także Stalin pragnął likwidacji "bękarta Traktatu Wersalskiego" jak w ZSRR określano Polskę. Tak doszło do planów wspólnej agresji i rozbioru Polski.

Linia graniczna ZSRR i Rzeszy miała przebiegać przez terytorium państwa polskiego wzdłuż rzek: Narew, Wisła i San; po kapitulacji Warszawy 28 września została przesunięta na wschód. Ustalono ją na linii rzek: Pisy, Narwi, Bugu i Sanu, co oznaczało, że Moskwa zrzekła się części województwa lubelskiego i warszawskiego na rzecz Niemiec.

Tajny protokół dołączony do traktatu przewidywał ponadto wspólną walkę radzieckich i niemieckich służb bezpieczeństwa z polskim ruchem niepodległościowym.

Na mocy traktatu Ribbentrop-Mołotow Polska utraciła Wileńszczyznę na rzecz Litwy. Niewielką część terytorium na południu Polski przyznano Słowacji.

Na skutek IV rozbioru Polski, jak nazwano tajny pakt niemiecko- sowiecki, Niemcy zyskały 48,2% obszaru Rzeczpospolitej i 20,4 mln ludności, w tym tylko 6% niemieckiej. Rosja otrzymała 49,5% terytorium i 14,3 mln ludności, w tym ponad 5,5 mln było Polakami. Litwa zagarnęła 2,1% państwa polskiego z pół milionem ludności, w którym znajdowało się 60% Polaków. Słowacja zyskała 0,2% obszaru Rzeczpospolitej z niewielką liczbą ludności.

Pakt był w świetle ówczesnego i dzisiejszego prawa międzynarodowego nieważny od samego początku. Stanowił przejaw agresywnej polityki Hitlera i Stalina. Ofiarami Paktu, oprócz Polski, stały się państwa bałtyckie - Litwa, Łotwa i Estonia a także Finlandia i Rumunia.

Dla Polaków Pakt Ribbentrop-Mołotow stanowi akt zdrady, której dopuścił się wobec Polski Związek Radziecki. Pojawiają się głosy, że Rosja powinna przyznać się do błędu i potępić pakt. Rosja uważa ten temat za zamknięty, co podkreślił prezydent Władimir Putin podczas konferencji prasowej na Kremlu po zakończeniu szczytu Rosja-Unia Europejska 10 maja br.

Rosyjski prezydent przypomniał wtedy, że Zjazd Deputowanych Ludowych ZSRR z 1989 roku potępił pakt Ribbentrop-Mołotow, uznając go za "prawnie niebyły i nie odzwierciedlający opinii narodu radzieckiego". Co jeszcze potrzeba? Potępiać co roku? Uważamy ten temat za zamknięty i nie będziemy do niego wracać. Powiedzieliśmy jeden raz - i wystarczy - oświadczył Putin.