45‑lecie Teatru Ósmego Dnia - festiwal w Warszawie

Legendarne "Ósemki" obchodzić będą 45-lecie powstania teatru w dniach 12-14 marca w Domu Spotkań z Historią. Zaplanowano m.in. spotkania z twórcami i aktorami Teatru Ósmego Dnia: Ewą Wójciak, Adamem Borowskim, Jackiem Chmajem, Tadeuszem Janiszewskim, Marcinem Kęszyckim. Artyści opowiedzą m.in. o tym, jak oceniają swoją pracę i twórczość z perspektywy ostatnich 20 lat.

Przez cały weekend w Domu Spotkań z Historią prezentowane będą archiwalne nagrania z zapisami spektakli teatru oraz filmy dokumentalne o teatrze. Zaprezentowane zostaną m.in. fragmenty przedstawień "Przecena dla wszystkich" (1977) i "Piołun" (1988) oraz współczesne realizacje - "Portiernia" (2003) czy "Teczki" (2008). Trzydniowy festiwal zakończy się dyskusją na temat dzisiejszej kondycji teatru alternatywnego.

Z okazji jubileuszu Teatru Ósmego Dnia, od 14 do 18 marca w Centrum Sztuki Współczesnej, wystawiony zostanie najnowszy spektakl Teatru Ósmego Dnia "Paranoicy i Pszczelarze". Prapremiera spektaklu odbyła się w grudniu ubiegłego roku w Poznaniu. Autorskie widowisko "Ósemek" to dokumentalna opowieść o współczesnej Polsce.

Teatr Ósmego Dnia to najsłynniejsza polska grupa teatralna, założona w 1964 przez studentów polonistyki Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Pierwotna nazwa zespołu brzmiała: Studencki Teatr Poezji Ósmego Dnia. W pierwszym składzie zespołu byli Stanisław Barańczak i Lech Raczak. Pierwsze spektakle oparte były na wierszach m.in. Juliana Tuwima i Anny Achmatowej. Przełomem w historii grupy okazała się współpraca z Jerzym Grotowskim i Teatrem Laboratorium, którą Teatr Ósmego Dnia nawiązał w 1966 roku. Kolejnym wydarzeniem, które wywarło wpływ na oblicze teatru, był Marzec'68. Teatr Ósmego Dnia w swoich spektaklach komentował i poddawał krytyce rzeczywistość PRL-u.

Na początku lat 70. grupa sformułowała swój program polegający "na budzeniu nieufności, kwestionowaniu schematów myślowych, stereotypów kulturowych nie w toku detektywistycznego dociekania, kto jest odpowiedzialny za ich kultywowanie, ale przez zadawanie pytania sobie i widzom: co zrobimy dla ich unicestwienia (...)" - jak ujął to kierujący teatrem Lech Raczak.

Pierwszym przedstawieniem "Ósemek", z całej serii głośnych przedstawień z lat 70., było "Wprowadzenie do ..." (1970), spektakl wyśmiewający kult Lenina, demaskujący fałsz i schematy ludzkich postaw. Kolejna premiera to spektakl "Jednym tchem" (1971), którego punktem wyjścia stały się wydarzenia marcowe oraz grudzień'70, a poetycką inspiracją poezja Stanisława Barańczaka.

W początkach lat 70. grupa poszerzała środki wyrazu i poszukiwała nowej publiczności. Efektem tych starań były wielkie plenerowe widowiska: "Sztafeta" (1971) oraz "Integracja" (1972). Zmienił się też zespół aktorski, przez wszystkie lata działalności z zespołem współpracowało ponad 100 osób, w tym Orkiestra Ósmego Dnia kierowana przez kompozytora Jana Kaczmarka.

W 1979 Teatr Ósmego Dnia zyskał status teatru zawodowego. Po wprowadzeniu stanu wojennego grupa poddana została szykanom, aktorów nie wypuszczano z kraju na festiwale teatralne, cofnięto dotacje, zabrano teatrowi salę, obłożono zakazem występów. W tym czasie teatr grał przede wszystkim w kościołach takie spektakle jak m.in. "Przypowieść" (1982), "Raport z oblężonego miasta" (1983) czy "Cuda i mięso" (1984).

W połowie lat 80. Teatr Ósmego Dnia wyemigrował i osiadł we włoskiej Ferrarze, gdzie powstawały kolejne przedstawienia:, "Jeśli pewnego popołudnia w mieście szczęśliwym..."(1986), "Spacer ponad ziemią" (1987) i "Mięso" (1989). Po politycznym przełomie 1989 Teatr Ósmego Dnia powrócił na stałe do Poznania. W 1991 powstał pierwszy spektakl po powrocie z emigracji - "Ziemia niczyja".

Festiwal będzie również okazją do zaprezentowania szerszej publiczności zbiorów Archiwum Teatru Alternatywnego, projektu zainicjowanego przez Instytut Teatralny im. Raszewskiego przy wsparciu Fundacji Ośrodka KARTA.