25 partii startuje do Bundestagu

Socjaldemokratyczna Partia Niemiec (SPD) jest najstarszą niemiecką partią. Powstała w 1875 roku na kongresie w Gotha jako Socjalistyczna Partia Robotnicza Niemiec z połączenia Powszechnego Niemieckiego Związku Robotników i Socjaldemokratycznej Partii Robotników. Po przejęciu władzy przez Hitlera w 1933 r. została zdelegalizowana, a jej działacze poddani represjom. Po 1945 r. reaktywowano ją w zachodnich strefach okupacyjnych. Pierwszym powojennym przewodniczącym był Kurt Schumacher.

W 1959 r. SPD odeszła od programu marksistowskiego i uznała demokratyczny ustrój RFN oraz gospodarkę rynkową. Od 1966 r. uczestniczyła w rządzie jako mniejszy partner koalicyjny CDU. Od 1969 do 1982 r. sprawuje władzę wspólnie z FDP. Jej najwybitniejszym politykiem był kanclerz Willy Brandt, twórca tzw. polityki wschodniej, czyli zbliżenia z krajami Europy Wschodniej. W 1998 r. SPD pod wodzą Gerharda Schroedera powróciła do władzy. Wraz z Zielonymi rządzi do chwili obecnej. W poprzednich wyborach w 2002 r. zdobyła 38,5% głosów. W ostatnich sondażach uzyskuje od 32% do 34%.

Socjaldemokraci uznają przebudowę państwa opieki socjalnej za konieczną, chcą jednak utrzymać jak najwięcej przywilejów pracowniczych oraz zachować zasadę sprawiedliwości społecznej. Stawiają na pokojowe rozwiązywanie konfliktów międzynarodowych, uważając, że tylko ONZ może zdecydować o użyciu przemocy. SPD jest przeciwna amerykańskiej interwencji w Iraku.

Unia Chrześcijańsko-Demokratyczna (CDU) powstała po drugiej wojnie światowej. Jej inicjatorzy nawiązywali do przedwojennych tradycji ugrupowań chadeckich, głównie Partii Centrum. CDU rządziła od powstania RFN w 1949 r. do 1969 r. Jej pierwszy kanclerz Konrad Adenauer wyznaczył zasadnicze kierunki polityki - sojusz z Zachodem, społeczna gospodarka rynkowa.

Chadecy powrócili do władzy w 1982 r.. Szefem koalicyjnego rządu z FDP aż do porażki w wyborach w 1998 r. był Helmut Kohl. Po przegranych wyborach, odejściu Kohla i skandalu z nielegalnymi kontami bankowymi partia znalazła się w głębokim kryzysie. Odnowa CDU jest związana z nazwiskiem Angeli Merkel, która w 2000 r. stanęła na czele partii. W 2002 chadecy uzyskali identyczny wynik jak SPD - 38,5% głosów. O zwycięstwie socjaldemokratów zdecydowała większość 6000 głosów.

Przez długi czas CDU osiągała w sondażach wynik zbliżony do absolutnej większości, jednak ostatnio jej notowania spadły do 42%. Jej program przewiduje obniżenie podatków od wynagrodzeń, reformę systemu opieki zdrowotnej, ograniczenie biurokracji. W celu obniżenia składki na fundusz dla bezrobotnych proponuje podwyżkę podatku VAT z 16% do 18%. CDU jest zwolennikiem umocnienia sojuszu ze Stanami Zjednoczonymi. Sprzeciwia się przyjęciu Turcji do Unii Europejskiej.

Unia Chrześcijańsko-Społeczna (CSU), siostrzana partia CDU, powstała w 1946 r. Ogranicza swoją działalność do terenu Bawarii, tworząc wraz z CDU wspólny klub parlamentarny w Bundestagu. Jej przewodniczący, premier Bawarii Edmund Stoiber, był w 2002 r. wspólnym kandydatem obu partii chadeckich na kanclerza. CSU rządzi w Bawarii bez przerwy od 1957 r., od 1962 r. samodzielnie. CSU i CDU mają wspólny program wyborczy. Bawarska "siostra" CDU tradycyjnie kładzie duży akcent na sprawy bezpieczeństwa wewnętrznego, walki z terroryzmem, usuwania z kraju obcokrajowców podejrzanych o poglądy wywrotowe.

Sojusz 90/Zieloni powstał w 1980 r. Inicjatywa utworzenia partii wyszła od działaczy ruchów przeciwników energii atomowej oraz organizacji ekologicznych. W 1983 r. Zieloni zdobyli po raz pierwszy mandaty do Bundestagu. W 1998 r. weszli po raz pierwszy do rządu Niemiec jako partner koalicyjny SPD. Lider Zielonych Joschka Fischer jest wicekanclerzem i ministrem spraw zagranicznych. W minionych siedmiu latach przeforsowali m.in. decyzję o rezygnacji z wykorzystania energii atomowej, liberalizację prawa o cudzoziemcach, ustawę o związkach partnerskich dla gejów i lesbijek. Ich celem jest zastąpienie tradycyjnych źródeł energii źródłami alternatywnymi - m.in. siłą wiatru i słońca. Dobry wyniki Zielonych (8,6%) przesądził w 2002 r. o utrzymaniu się koalicji SPD-Zieloni przy władzy. W ostatnich sondażach partia otrzymuje 7-8%.

Wolna Partia Demokratyczna (FDP) to ugrupowanie liberalne, uważane za przedstawiciela interesów wielkiego kapitału i wolnych zawodów. Pomimo niewielkiej liczebności (64 tys.) była w przeszłości często języczkiem u wagi, przesądzającym o uzyskaniu większości w parlamencie przez jedną z dwóch wielkich partii. W latach 1969-82 była koalicjantem SPD, by następnie zmienić front i utworzyć rząd z partiami chadeckimi. Do najwybitniejszych polityków FDP należy Hans-Dietrich Genscher, w latach 1974-92 szef niemieckiej dyplomacji.

Od 1998 r. FDP jest w opozycji. Szefem partii jest Guido Westerwelle, a przewodniczącym klubu parlamentarnego Wolfgang Gerhardt, przewidziany na stanowisko ministra spraw zagranicznych, jeśli dojdzie do utworzenia po wyborach rządu Angeli Merkel. W 2002 r. FDP zdobyła 7,4% głosów. Obecnie może liczyć na podobne poparcie jak trzy lata temu.

Partia Lewicy to najmłodsze ugrupowanie na niemieckiej scenie politycznej. Powstała w lipcu tego roku z inicjatywy postkomunistycznej Partii Demokratycznego Socjalizmu (PDS) oraz zachodnioniemieckich działaczy związkowych i politycznych z "Alternatywy Wyborczej - Praca i Sprawiedliwość". Głównym celem nowej lewicy jest walka z neoliberalną polityką gospodarczą i socjalną obecnego rządu.

Przewodniczącym partii jest Lothar Bisky, liderami ugrupowania są Gregor Gysi i Oskar Lafontaine - były przewodniczący SPD. W wyborach w 2002 r. PDS nie przekroczyła pięcioprocentowego progu wyborczego, wprowadziła jednak do Bundestagu dwie posłanki, które zdobyły mandaty bezpośrednie. W sondażach Partia Lewicy uzyskiwała jeszcze kilka tygodni temu wyniki w granicach 10-12%, obecnie poparcie dla niej ustabilizowało się na poziomie 8%.

Nowa lewica domaga się wprowadzenia płacy minimalnej na poziomie powyżej 1000 euro, podniesienia podatków dla najbogatszych, skrócenia czasu pracy i zwiększenia zarobków. Ograniczeniu bezrobocia mają służyć wielomiliardowe programy rządowe, których celem jest pobudzenie koniunktury. Partia Lewicy chce wycofania Bundeswehry z Afganistanu. Partia liczy 60 000 członków, większość z nich to byli członkowie PDS z byłej NRD.

Wśród pozostałych partii, nie mających większych szans na wejście do Bundestagu, największe zainteresowanie budzi skrajnie prawicowa Narodowo-Demokratyczna Partia Niemiec (NPD). Powstała w 1964 r. Domaga się zamknięcia granic przed pracownikami z Europy Wschodniej i zarezerwowania miejsc pracy dla Niemców. Neofaszyści uważają, że należy usunąć obcokrajowców z Niemiec. Nie kryją podziwu dla Trzeciej Rzeszy. Niemiecki rząd usiłował doprowadzić do delegalizacji NPD, jednak Trybunał Konstytucyjny odrzucił ten wniosek.

We wrześniu 2004 r. NPD zdobyła 9,2% w Saksonii i wprowadziła do tamtejszego parlamentu 12 posłów. W obecnych wyborach liczy na zdobycie kilku mandatów bezpośrednich w okręgach wyborczych na terenie Saksonii.

Jacek Lepiarz