100. rocznica urodzin Jana Karskiego
24 kwietnia 1914 roku, urodził się Jan Karski, legendarny kurier Polskiego Państwa Podziemnego. Żołnierz Armii Krajowej, świadek Holocaustu. Jako pierwszy przekazał na Zachód osobistą relację o zagładzie Żydów w okupowanej przez hitlerowców Polsce. Po wojnie osiedlił się w Stanach Zjednoczonych. Zmarł w Waszyngtonie, w wieku 86 lat.
24.04.2014 | aktual.: 24.04.2014 14:48
Jan Karski, właściwie Jan Kozielewski, urodził się w Łodzi w katolickiej rodzinie inteligenckiej, 24 kwietnia lub 24 czerwca. Data urodzenia figurująca w metryce urodzenia - 24 kwietnia - była podważana przez samego Karskiego, który twierdził, że naprawdę urodził się w czerwcu. Ukończył studia prawnicze i dyplomatyczne na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie.
Jako emisariusz AK, w 1942 roku wyprawił się do Wielkiej Brytanii z najważniejszą misją swojego życia, podczas której jako naoczny świadek zdał relację o eksterminacji Żydów. Przekazał także informacje o strukturze, organizacji i funkcjonowaniu Państwa Podziemnego w okupowanej Polsce. Rząd generała Sikorskiego postanowił "Raport Karskiego" przekazać z prośbą o pomoc rządom Anglii i USA. Na podstawie dokumentów przywiezionych przez Karskiego w postaci mikrofilmów i potwierdzonych jego świadectwem, ówczesny minister spraw zagranicznych w rządzie RP w Londynie, Edward Raczyński, przygotował i 10 grudnia 1942 przedstawił aliantom szczegółowy raport o holokauście. W lipcu 1943 roku Karski został przyjęty przez Franklina Delano Roosevelta, prezydenta USA. Polski wysłannik apelował do przedstawicieli najwyższych władz alianckich o ratunek dla Żydów, nie zyskał jednak poparcia.
Po wojnie przez 40 lat na Uniwersytecie Georgetown w Waszyngtonie wykładał historię dyplomacji. W 1952 roku otrzymał tytuł doktora filozofii. Prowadził także wykłady w Pentagonie.
Janowi Karskiemu przyznano dwukrotnie order Virtuti Militari - został odznaczony przez generała Stefana Roweckiego-Grota oraz generała Władysława Sikorskiego. Był też uhonorowany najwyższym polskim odznaczeniem Orderem Orła Białego i amerykańskim Medalem Eisenhowera. Przyznano mu tytuł "Sprawiedliwy Wśród Narodów świata" i honorowe obywatelstwo Izraela. Był też laureatem nagrody im. Brata Alberta za "heroiczną służbę Polsce". Pośmiertnie został wyróżniony Prezydenckim Medalem Wolności - najwyższym odznaczeniem cywilnym Stanów Zjednoczonych.
Zmarł 13 lipca 2000 roku.
