Żołądek i sprawiedliwość - polskie mankamenty

Tak przynajmniej twierdzą dyplomaci państw członkowskich UE, pytani o to przez polskich dziennikarzy przed sierpniową przerwą wakacyjną. Do zwolenników klauzul należą zwłaszcza rządy Francji i Holandii, ale również Belgii, Niemiec i Wielkiej Brytanii.

"Oczywiście nic nie jest przesądzone i zaczniemy się nad tym zastanawiać dopiero po powrocie z urlopu we wrześniu, ale te dwie dziedziny wydają się dziś potencjalnymi kandydatami do klauzul ochronnych ze względu na zaległości w spełnianiu wymogów członkostwa" - ocenił jeden z dyplomatów.

Inny zastrzegł, że niepokojące zaległości występują w Polsce i innych krajach także w przygotowaniach do odbioru dotacji z unijnej kasy, zwłaszcza dopłat bezpośrednich dla rolników i w mniejszym stopniu funduszy strukturalnych i spójności, przeznaczonych dla uboższych krajów i regionów.

Ale tu niepotrzebne są klauzule ochronne, gdyż prawo unijne jest bezlitosne. "Dopóki nie będą wdrożone wszystkie niezbędne rozporządzenia i nie dostaną akredytacji wszystkie agendy odpowiedzialne za zarządzanie unijnymi pieniędzmi i za kontrolę ich użycia, dopóty pieniądze nie zaczną płynąć" - podkreślił ów dyplomata.

W kwestii bezpieczeństwa żywności chodzi zwłaszcza o spełnienie wymogów sanitarnych, związanych z konstrukcją i wyposażeniem gospodarstw hodowlanych, transportu i zakładów przetwórczych, a także z kontrolą sanitarną na przyszłych granicach zewnętrznych Unii, w tym na wschodniej granicy Polski.

Eksperci unijni oceniają, że właściwie żadne z wyznaczonych wschodnich przejść granicznych w Polsce, krajach bałtyckich, Słowacji czy na Węgrzech nie jest jeszcze do tego przygotowane.

Komisja Europejska już od kilku miesięcy powtarza w listach ostrzegawczych do polskiego rządu i w różnych oświadczeniach, że Polska powinna przyspieszyć dostosowania w przetwórstwie zwierzęcym.

Decyzja o wprowadzeniu klauzul, która formalnie należy do Komisji, zapadnie na pół roku przed członkostwem, czyli 5 listopada, w chwili publikacji ostatnich raportów o wynikach "monitorowania" przygotowań krajów przystępujących do UE.

W dziedzinie bezpieczeństwa żywności klauzula może prowadzić "tylko" do zakazu eksportu na rynek unijny produktów wytwarzanych przez niedostosowane zakłady, ale może też oznaczać utrzymanie ścisłej kontroli sanitarnej na granicach między Polską a resztą Unii i kłopoty z eksportem dla wszystkich polskich zakładów.

Najgorzej jest w sektorze mięsnym. Spośród 3548 polskich rzeźni i zakładów produkujących mięso czerwone w pełni dostosowanych do wymogów UE jest na razie 50. Dalsze 1741 zobowiązało się całkowicie dostosować do pierwszego dnia członkostwa.

Najmniej dotkliwe, ale kompromitujące dla nowego państwa członkowskiego, byłoby zastosowanie klauzuli ochronnej w zakresie wymiaru sprawiedliwości. Polegałoby ono po prostu na nieuznawaniu wyroków polskich, czeskich czy łotewskich sądów ani decyzji wydawanych przez prokuratury tych krajów.

Obecne państwa członkowskie nie miałyby obowiązku szybkiego przekazywania polskim organom ścigania osób podejrzanych o popełnienie przestępstw w Polsce, zwłaszcza gdyby byli to ich obywatele. Taki obowiązek pojawi się w przyszłym roku w stosunkach między państwami członkowskimi Unii na podstawie tzw. europejskiego nakazu aresztowania.