"Wyrok Trybunału zagraża programom misyjnym"
Zgodnie z orzeczeniem Trybunału Konstytucyjnego, który badał zgodność z ustawą zasadniczą nowelizacji ustawy o abonamencie RTV, nawet kilka milionów ludzi zostanie zwolnionych z obowiązku jego płacenia. Władze mediów publicznych alarmują, że spadek wpływów z tego tytułu zagraża ich istnieniu. Szczególnie zagrożone jest Polskie Radio i programy misyjne.
Trybunał pozostawił w mocy przepisy zwalniające z obowiązku płacenia abonamentu emerytów, którzy ukończyli 60 lat i których emerytura nie przekracza miesięcznie połowy przeciętnego wynagrodzenia. Chodzi o grupę kilku milionów emerytów, których świadczenia nie przekraczają kwoty niespełna 1700 złotych brutto. Kolejną zwolnioną grupą są renciści. Zwolnienie dotyczyć będzie także osób korzystających z pomocy społecznej - w zeszłym roku z różnych jej form, w tym z zasiłków stałych, okresowych i celowych korzystało blisko 2 miliony ludzi. Abonamentu nie będą płacić także bezrobotni, czyli ponad 1,3 mln ludzi.
Trybunał uznał m.in. za niezgodny z Konstytucją tryb uchwalenia ustawy oraz zwolnienie z abonamentu osób represjonowanych w czasie stanu wojennego. Sędziowie uchylili również przepisy dotyczące zwrotu zapłaconego abonamentu osobom, które dokonały wpłat za cały rok z góry, a z mocy ustawy zostały zwolnione z tego obowiązku. Pozostałe przepisy będą mogły wejść w życie, po podpisaniu przez prezydenta nowelizacji z wyłączeniem zakwestionowanych zapisów.
Zgodnie z artykułem 122 Konstytucji, jeżeli niezgodność z Konstytucją dotyczy poszczególnych przepisów ustawy, a Trybunał Konstytucyjny nie orzeknie, że są one nierozerwalnie związane z całą ustawą, prezydent po zasięgnięciu opinii marszałka sejmu, podpisuje ustawę z pominięciem przepisów uznanych za niezgodne z Konstytucją.
Konstytucjonalista prof. Piotr Winczorek zaznacza jednak, że prezydent może nie podpisać ustawy abonamentowej. Konstytucja daje Lechowi Kaczyńskiemu możliwość zwrotu ustawy do sejmu w celu usunięcia niezgodności zapisów z ustawa zasadniczą. Właśnie konsultacja z marszałkiem sejmu ma na celu ustalenie, czy te niezgodności da się usunąć, czy zakwestionowane przepisy są tak istotne dla ustawy, że bez nich czy też ze zmienionymi zapisami, ustawa może funkcjonować jako całość.
Gdyby się okazało, że tak nie jest, możliwe są prace od nowa nad ustawą.
"Zagrożone są programy misyjne"
Jarosław Hasiński, p. o. prezes Polskiego Radia podkreśla, że zmniejszone wpływy z abonamentu mogą zagrozić istnieniu dwóch programów Polskiego Radia. Dodaje, że to zwłaszcza publiczna radiofonia jest beneficjentem dochodów z abonamentu, a obecna sytuacja jest "alarmująca". Zapowiada, że sprawie obniżonych wpływów abonamentowych poświęcone będzie przyszłotygodniowe spotkanie przedstawicieli mediów publicznych z Krajową Radą Radiofoni i Telewizji.
Zdaniem Witolda Kołodziejskiego, przewodniczącego KRRiTV, decyzja sędziów spowoduje spadek wpływów abonamentowych w przyszłym roku do około 500 milionów złotych w porównaniu z około 650 milionami w tym. Jednocześnie nie zapewniono jakiejkolwiek formy rekompensaty za straty spowodowane podtrzymaną przez Trybunał ustawą.
Także szef KRRiT podkreśla, że taka sytuacja najmocniej uderzy w Polskie Radio. Dodał, że Rada będzie starała się ratować spółkę, ale nie widzi możliwości utrzymania wcześniejszego finansowania. Według Kołodziejskiego zagrożone są programy misyjne i spółki regionalne.
Media publiczne teraz mniej niezależne?
Medioznawca Karol Jakubowicz ocenia, że Trybunał osłabił niezależność mediów publicznych i postawił ich przyszłość pod znakiem zapytania. Doktor Jakubowicz przypomina, że w latach 90-tych Trybunał w jednym z orzeczeń stwierdził, że system abonamentowy gwarantuje niezależność mediów publicznych od rządu. Dzisiejsze orzeczenie pokazuje, że sędziowie odchodzą od takiej filozofii.
Prof. Wiesław Godzic uważa, że decyzja sędziów może spowodować, że media publiczne utracą płynność finansową. Zdaniem medioznawcy, poprawić sytuację może jedynie jakaś nowa forma pobierania opłat.