Odbudowa Zamku Królewskiego

Jako symbol suwerenności państwa polskiego, Zamek Królewski już w pierwszych dniach II wojny światowej stał się obiektem ataków wojsk niemieckich. 17 września 1939 stanął w płomieniach. W gaszeniu pożaru obok strażaków i służb miejskich brała też udział ludność cywilna. Po zajęciu Warszawy przez wojska niemieckie rozpoczęła się planowa grabież dzieł sztuki z obiektu. 10 października 1939 wyspecjalizowane ekipy niemieckie pod kierunkiem historyków i ekspertów zaczęły demontować posadzki, marmury, rzeźby i elementy kamienne, np. kominki i gzymsy. Do prac zapędzano codziennie setki Żydów, którzy pod nadzorem niemieckich architektów prowadzili wewnątrz prace rozbiórkowe

Adolf Hitler 4 października 1939 w Berlinie wydał rozkaz wysadzenia Zamku Królewskiego w powietrze, ekipy niemieckich saperów nawierciły otwory na dynamit, jednak ostateczne zniszczenie obiektu nastąpiło w czasie powstania warszawskiego, pomiędzy 8 a 13 września 1944. Po powstaniu zachowały się tylko przyziemia (piwnice), dolna partia Wieży Grodzkiej, elementy Biblioteki Królewskiej i Arkady Kubickiego. Rządowy projekt odbudowy Zamku Królewskiego podjął Sejm 2 lipca 1949, nie miał on jednak szans na realizację z uwagi na ograniczenia finansowe i priorytety, jakie ustaliły władze komunistyczne.

Ostateczną decyzję o odbudowie podjęło Biuro Polityczne KC PZPR w styczniu 1971 roku. Wkrótce też powołano do życia Obywatelski Komitet Odbudowy Zamku Królewskiego w Warszawie, który miał kierować pracami i prowadzić zbiórkę funduszy.* Prace budowlane rozpoczęto we wrześniu 1971 roku.* Pierwszy etap – oddanie bryły w stanie surowym – zakończono w sierpniu 1974 roku zamontowaniem hełmu na Wieży Zegarowej oraz uruchomieniem po 35 latach zegara zamkowego. W 1977 roku przekazano do eksploatacji pierwsze wnętrza, kolejne – w sierpniu 1984, w trakcie uroczystości oficjalnego udostępnienia Zamku publiczności. W Sali Wielkiej jednak nadal prowadzono prace nad rekonstrukcją plafonu, zakończone w 1988 roku.