W Polsce jest ok. 3 tys. drewnianych kościołów
Na terenie Polski znajduje się ok. 3 tys. drewnianych obiektów sakralnych, w tym ponad 1700 kościołów, które są perłami kultury sakralnej w Polsce - poinformował na konferencji prasowej w Warszawie kierownik Działu Konserwacji i Popularyzacji Ośrodka Ochrony Zbiorów Publicznych Janusz Mróz.
Dodał, że w przeważającej mierze są to świątynie wyznania rzymskokatolickiego, które powstały w okresie od XV do XX wieku, a większość z nich zlokalizowanych jest w obszarze centralnej, południowej i wschodniej Polski, w szczególności na terenie województw: mazowieckiego, małopolskiego, podkarpackiego, śląskiego, lubelskiego i podlaskiego.
Mróz poinformował też, że sześć drewnianych kościołów położonych w miejscowości: Sękowa, Binarowa, Haczów, Blizne, Dębno i Lipnica Murowana, znajduje się na liście Światowego Dziedzictwa Kultury UNESCO.
Jak podkreślił Mróz, 12 drewnianych kościołów zabytkowych, zostało objętych programem ochrony, finansowanym przez jednego z największych ubezpieczycieli w naszym kraju, w ramach drugiej edycji programu ochrony zabytków architektury sakralnej. Przypomniał jednocześnie, że od chwili powstania programu w czerwcu ubiegłego roku (pierwszej edycji) przeznaczono na ten cel 800 tys. zł, co pozwoliło na wyposażenie i zabezpieczenie przed kradzieżą i pożarem 15 zabytkowych kościołów drewnianych. Na drugą edycję programu ubezpieczyciel przeznaczył także 800 tys. zł.
Ten długofalowy program - powiedział Mróz - realizowany jest we współpracy z Sekretariatem Konferencji Episkopatu Polski, strażą pożarną i policją. Dodał, że powstał on po analizie zatrważających danych Komendy Głównej Policji oraz Komendy Głównej Straży Pożarnej, dotyczących kradzieży i pożarów, które dotykają zabytkowe drewniane świątynie.
Zdaniem ekspertów - jak zaznaczył Mróz - w przypadku drewnianych budowli pożar trwający 15-20 minut niszczy je całkowicie. Zamontowane systemy ostrzegania przed niebezpieczeństwem posiadają czujniki wykrywania ruch, a także optyczne i jonizujące czujniki dymu, bardzo czułe i szybko uruchamiające alarm. Mają one również zdolność powiadamiania osób odpowiedzialnych za bezpieczeństwo obiektu.
Mróz przypomniał też, że w ostatnim 10-leciu XX wieku w wyniku pożarów przestało istnieć ponad 50 świątyń, m.in. kościoły w Tarnowie (XVI w.), Witkowie (XVII w.), Różnowicach (XVIII w.). Tylko w roku 2005 w obiektach kultu religijnego w Polsce miały miejsce 222 pożary.
Zdaniem Mroza, drewniane kościoły zabytkowe często są okradane, ponieważ zwykle stoją na uboczu, z dala od skupisk ludzkich oraz z braku niezbędnego zabezpieczenia. Przyczyną pożarów są w głównej mierze wadliwe instalacje elektryczne i odgromowe oraz podpalenia w celu zatarcia śladów kradzieży.
Uczestniczący w konferencji dyrektor generalny konserwacji zabytków Tomasz Merta powiedział, że "należy ocalić kościoły drewniane i pokazywać ich wartość kulturową".
Konferencji towarzyszyło otwarcie wystawy "Drewniane kościoły Małopolski. Prawdziwe skarby architektury", której autorem jest architekt Roman Mirowski, będący jednocześnie dyrektorem Regionalnego Ośrodka Badań i Dokumentacji Zabytków w Kielcach.
Na ekspozycję składa się 100 rycin, przedstawiających kościoły z terenów południowej Małopolski - od ziemi przemyskiej na wschodzie, poprzez ziemię rzeszowską, tarnowską, krakowską (wraz z Podhalem) do Żywiecczyzny i dawnego Księstwa Zatorskiego. Wystawę można zwiedzać do 19 sierpnia.