W Grecji odbędą się obchody 70. rocznicy śmierci J. Iwanowa-Szajnowicza

Główne uroczystości w 70. rocznicę śmierci Iwanowa-Szajnowicza odbędą się we wtorek w ateńskiej dzielnicy Kesariani - miejscu, w którym 4 stycznia 1943 r. 31-letni Polak został rozstrzelany przez niemiecki pluton egzekucyjny. W asyście Kompanii Reprezentacyjnej WP, po oddaniu salw honorowych, złożone zostaną kwiaty pod pomnikiem upamiętniającym wszystkie ofiary greckiego ruchu oporu. Wieńce złożone zostaną także na grobie Iwanowa-Szajnowicza, który znajduje się na cmentarzu w dzielnicy Nikea.

W obchodach wezmą udział przedstawiciele władz greckich i polskich, m.in. wicemarszałek sejmu Wanda Nowicka, posłowie, senatorowie, a także kombatanci z obu państw, generałowie Wojska Polskiego i harcerze. Odczytany zostanie list od Prezydenta RP Bronisława Komorowskiego.

Uroczystości poprzedzi msza święta w intencji Iwanowa-Szajnowicza, która zostanie odprawiona w poniedziałek.

P.o. Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych Jan Stanisław Ciechanowski powiedział, że głównym celem obchodów jest przypomnienie postaci wielkiego Polaka, który jest trochę zapomniany w ojczyźnie. - Wyniki działalności Iwanowa-Szajnowicza na terytorium Grecji - według Brytyjczyków - odpowiadały osiągnięciom całej dywizji. Iwanow-Szajnowicz był człowiekiem nietuzinkowym i niezwykle odważnym, do samego końca próbował wydostać się z rąk Niemców. Na jego grobie jest napisane, że zginął za Polskę - tłumaczył Ciechanowski.

- W Grecji Iwanow-Szajnowicz jest paradoksalnie lepiej znany niż w Polsce. W PRL zyskał on na popularności; w latach 70. powstał m.in. film o losach polskiego superagenta "Agent nr 1" z Karolem Strasburgerem w roli głównej - przypomniał Ciechanowski, zwracając uwagę na fakt, że do dziś nie powstała szczegółowa biografia Iwanowa-Szajnowicza, która byłaby napisana na podstawie dokumentów z brytyjskich archiwów.

Organizatorami obchodów 70. rocznicy śmierci Iwanowa-Szajnowicza jest stołeczny Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych, Ambasada Rzeczypospolitej Polskiej w Atenach oraz władze dzielnicy Kesariani.

Jerzy Iwanow-Szajnowicz (1911-1943) jest przez Greków uznawany za bohatera narodowego; jego pomnik stoi w Salonikach.

Urodzony w Warszawie syn Rosjanina i Polki jako nastolatek wyemigrował do Grecji. W czasie studiów w Belgii rozwinął swój talent pływacki, zdobywając tytuł Akademickiego Mistrza tego kraju. Był także doskonałym piłkarzem wodnym, reprezentantem Polski w tej dyscyplinie.

Po wybuchu wojny w 1939 r. podjął współpracę z polską misją wojskową w Salonikach. W 1941 r., po zajęciu Grecji przez wojska niemieckie i włoskie, Iwanow-Szajnowicz przez krótki okres służył w Polskich Siłach Zbrojnych, po czym został zwerbowany przez brytyjskie służby specjalne.

Jako agent 033B Iwanow-Szajnowicz likwidował źródła zaopatrzenia aprowizacyjnego i wojskowego dla Afrika Korps. Przekazywał także Brytyjczykom informacje o położeniu sił niemieckich i włoskich.

Zasłynął z wielu spektakularnych akcji sabotażowych i dywersyjnych wymierzonych w okupantów. W akcjach często uczestniczył osobiście. Jako doskonały pływak pod osłoną nocy przepływał bardzo długie dystanse i umieszczał na niemieckim sprzęcie wojskowym miny magnetyczne, które powodowały ogromne zniszczenia. W rezultacie jego działalności zniszczeniu ulegały m.in. niemieckie samoloty i okręty.

Skuteczność akcji dywersyjnych przeprowadzanych przez polskiego agenta sprawiła, że Niemcy rozesłali za nim listy gończe. Za informacje pomocne w jego schwytaniu wyznaczono nagrodę w wysokości 500 tys. drachm.

Iwanow-Szajnowicz został ujęty przez Niemców 8 września 1942 r. w Atenach. Niemcy oskarżyli go o posiadanie broni, stacji nadawczej, próbę zabójstwa, szpiegostwo oraz sabotaż. 2 grudnia 1942 r. skazano go na potrójną karę śmierci. Wyrok wykonano 4 stycznia 1943 r. w Kesariani.