Utopili protest w morzu krwi

W 1989 roku pekiński plac Niebiańskiego Spokoju utonął we krwi. Wojska Chińskiej Armii Ludowo-Wyzwoleńczej na rozkaz komunistycznych władz dokonały w nocy z 3 na 4 czerwca rzezi studentów, którzy od połowy kwietnia protestowali na centralnym placu stolicy Chin. Dokładna liczba ofiar nie jest znana, szacuje się, że od kul i pod gąsienicami czołgów zginęło wówczas kilka tysięcy ludzi.

Tragedia wstrząsnęła światową opinią publiczną. Dzień po masakrze zrobiono zdjęcie mężczyzny, który sam zablokował kolumnę czołgów. Fotografia "bohatera z Tiananmen" stała się ikoną tamtych zajść. Według obrońców praw człowieka z Hong Kongu, mężczyzna ze zdjęcia zachował życie i nie był później skazany.

Czytaj więcej o tym, co się stało na pl. Tiananmen w artykule Czołgi zmiażdżyły ten protest

Protesty chińskich studentów rozpoczęły się po śmierci przywódcy Komunistycznej Partii Chin - Hu Yaobanga, który dążył do wprowadzenia reform politycznych i ekonomicznych.

Hu chciał rozszerzenia zakresu wolności przekonań i swobody opinii. Dążył do oczyszczenia partii z korupcji. Jego śmierć zgromadziła na placu przed bramą Tiananmen (Niebiańskiego Spokoju) tłumy studentów.

Na zdjęciu studenci składający kwiaty przed portretem Hu Yaobanga 19 kwietnia 1989.

Czytaj więcej o tym, co się stało na pl. Tiananmen w artykule Czołgi zmiażdżyły ten protest

We władzach Chińskiej Republiki Ludowej trwał spór, jak rozwiązać kłopotliwą sytuację. Do protestujących wysłano początkowo nieuzbrojone wojsko. To nie przyniosło efektu. Studentom udało się porozumieć z żołnierzami. Wojsko wycofało się z placu. Tymczasem na 40-hektarowej powierzchni przed bramą Niebiańskiego Spokoju powstało miasteczko złożone z namiotów i prowizorycznych bud.

Studenci z nieuzbrojonymi żołnierzami na placu 22 kwietnia 1989. Już wtedy znajdowało się tam ok. 200 000 protestujących.

Czytaj więcej o tym, co się stało na pl. Tiananmen w artykule Czołgi zmiażdżyły ten protest.

Studentom, którzy chcieli więcej swobód i wolności, udało się powstrzymać policję. Przez długi czas władza bała się użycia siły. Protest zdawał się z czasem słabnąć.

27 kwietnia 1989 oddziały milicji otoczone tłumem demonstrantów

Czytaj więcej o tym, co się stało na pl. Tiananmen w artykule Czołgi zmiażdżyły ten protest.

Protesty na placu trwały z różnym natężeniem. Przez cały ten czas wzięło w nich udział około miliona osób.

Zdjęcie z 14 maja 1989 r., tuż przed wizytą Michaiła Gorbaczowa w Pekinie.

Czytaj więcej o tym, co się stało na pl. Tiananmen w artykule Czołgi zmiażdżyły ten protest.

Protest studentów nabrał tempa od wizyty w Pekinie sekretarza generalnego Komunistycznej Partii Związku Radzieckiego. Odwiedzinom twórcy reform, które przekształciły Związek Radziecki oraz cały blok komunistyczny - pierestrojki i głasnosti - towarzyszyły wielkie nadzieje i wielu zagranicznych dziennikarzy. Chińscy studenci chcieli pokazać światu i swoim władzom, że oni również żądają reform.

16 maja Michaił Gorbaczow spotkał się z Deng Xiaopingiem, faktycznym przywódcą ChRL w tym czasie. Xiaoping był umiarkowanym reformatorem. Jednak w wyniku protestów przekonał się, że by uchronić władzę przed upadkiem, trzeba zgnieść studentów siłą.

Czytaj więcej o tym, co się stało na pl. Tiananmen w artykule Czołgi zmiażdżyły ten protest.

Według opinii wielu obserwatorów do protestu studentów nie przyłączyli się robotnicy. W wielu miejscach stolicy życie toczyło się normalnym torem.

Zdjęcie wykonane 28 maja na alei Jianguomenwai, 4 km na wschód od placu Tiananmen.

Czytaj więcej o tym, co się stało na pl. Tiananmen w artykule Czołgi zmiażdżyły ten protest.

Jeszcze dzień przed masakrą nic nie zapowiadało tragedii, choć do Pekinu ściągnięto już z prowincji 27. armię, która dysponowała również ciężkim sprzętem.

Zdjęcie wykonane 3 czerwca. Żołnierze Armii Ludowo-Wyzwoleńczej przekonani przez studentów, by wspólnie usiąść na placu.

Kilka godzin później miało dojść do tragedii.

Czytaj więcej o tym, co się stało na pl. Tiananmen w artykule Czołgi zmiażdżyły ten protest.

W nocy z 3 na 4 czerwca od południa na plac Niebiańskiego Spokoju zaczęły wjeżdżać czołgi, które miały rozjechać miasteczko namiotowe. Do walki rzucono również wojsko i milicję.

Demonstranci zaczęli uciekać ku Alei Czangan, na północnym-wschodzie placu. Tam czekała na nich uzbrojona piechota. Użyto ostrej broni.

Czytaj więcej o tym, co się stało na pl. Tiananmen w artykule Czołgi zmiażdżyły ten protest.

Strzelano m.in. z broni maszynowej. W centrum Pekinu było słychać wielki huk i krzyki.

Według pierwszych danych szacunkowych, zginęło wówczas ok. 7 500 ludzi. Ok. 20 000 miało odnieść rany.

Zweryfikowane, choć niepotwierdzone, dane mówią o ok. 2,5 do 3 tysięcy zabitych i ok. 10 tysiącach rannych.

Noc z 3 na 4 czerwca 1989, jedna ze studentek rannych w zamieszkach.

Czytaj więcej o tym, co się stało na pl. Tiananmen w artykule Czołgi zmiażdżyły ten protest.

W porannym komunikacie władze podały, że pokojowo nastawieni żołnierze zostali zaatakowani przez studentów. Według pierwszych informacji chińskich władz, na placu nie zginął nikt.

Na zdjęciu: demonstrantom udało się podpalić transporter opancerzony.

Czytaj więcej o tym, co się stało na pl. Tiananmen w artykule Czołgi zmiażdżyły ten protest.

W drugim komunikacie, opublikowanym 4 czerwca, władze podały, że zginęło ok. 240 ludzi, z czego większość stanowili "pokojowo nastawieni" żołnierze.

Na zdjęciu: oddziały wojska strzegą przejazdu aleją Czangan (Chang'an Avenue) prowadzącą do palcu Tiananmen 6 czerwca 1989.

Czytaj więcej o tym, co się stało na pl. Tiananmen w artykule Czołgi zmiażdżyły ten protest.

5 czerwca zamieszki wybuchły również w innych miastach. To zdjęcie wykonano w Chengdu stolicy prowincji Syczuan.

Czytaj więcej o tym, co się stało na pl. Tiananmen w artykule Czołgi zmiażdżyły ten protest.

Liu Gang jeden z 21 przywódców studenckich poszukiwanych za działalność kontrrewolucyjną.

Po odbytym wyroku udało mu się wyjechać z Chin.

Czytaj więcej o tym, co się stało na pl. Tiananmen w artykule Czołgi zmiażdżyły ten protest.

Jeden z siedmiu demonstrantów, straconych po pokazowym procesie 22 czerwca 1989.

Czytaj więcej o tym, co się stało na pl. Tiananmen w artykule Czołgi zmiażdżyły ten protest.

Wojska na placu stacjonowały jeszcze długo, pilnując, by żywa świadomość cierpienia i niesprawiedliwości nie sprowokowała nowych protestów.

To zdjęcie wykonano 9 czerwca 1989, kiedy na placu zaczął już panować względny spokój.

Czytaj więcej o tym, co się stało na pl. Tiananmen w artykule Czołgi zmiażdżyły ten protest.