Ten dzień pamiętają wszyscy Polacy? Najnowszy sondaż
13 grudnia mija 30 lat od wprowadzenia w Polsce stanu wojennego. Jak Polacy oceniają tę decyzję? Jeszcze 10 temu ponad połowa dorosłych Polaków (51%) uważała, że była słuszna, a tylko co czwarty (25%) był przeciwnego zdania. Obecnie 44% Polaków sądzi, że była ona dobra, a 34% - że zła - wynika z najnowszego sondażu CBOS dla Wirtualnej Polski.
Polacy pamiętają historyczne daty związane ze stanem wojennym. 63% dorosłych Polaków pamięta, w którym roku wprowadzono stan wojenny. 72% wskazało także poprawnie miesiąc, a 60% dzień. W przypadku miesiąca i dnia bardzo rzadko padały odpowiedzi nieprawidłowe. Jedynie 16% Polaków pomyliło rok, z czego niemal połowa (7%) podała rok 1980.
Datę wprowadzenia stanu wojennego lepiej pamiętają badani, którzy mają osobiste wspomnienia z tamtego okresu. W grupie między 35 a 64 rokiem życia prawidłową pełną datę wprowadzenia stanu wojennego podało 50% Polaków, ale w grupie najmłodszych (18–34 lata) tylko co czwarty (27%).
Co pamiętamy?
Stan wojenny najczęściej kojarzy się z różnymi formami ograniczania wolności i z represjami (38%). Najwięcej osób wymieniło godzinę milicyjną (13%), ograniczenie funkcjonowania demokracji i swobód obywatelskich (8%) oraz represje i ofiary śmiertelne (7%).
W świadomości Polaków utrwaliły się również trudności związane z przemieszczaniem się i koniecznością posiadania przepustek, aby wyjechać do innej miejscowość (4%), kontrole na ulicach (4%) i inne ograniczenia takie jak cenzura czy brak połączeń telefonicznych (2%).
22% osób wskazało militaryzację kraju, z czego 6% pytanych mówiło o skojarzeniach z wojną lub okupacją, czołgami i wojskiem na ulicach (po 6%) oraz o wzmożonych patrolach służb mundurowych (4%).
14% dorosłych Polaków nawiązywało do trudności dnia codziennego związanych z zaopatrzeniem i złymi warunkami materialnymi. Badani wspominali puste półki w sklepach i kartki na artykuły żywnościowe (po 5%) oraz kolejki i biedę (po 2%).
14% ankietowanych mówiło o emocjach, a przede wszystkim o strachu (12%) oraz innych negatywnych uczuciach, m.in. o rozczarowaniu i złości (2%).
* Jaruzelski, kopalnia Wujek i Jan Paweł II*
Dość często stan wojenny kojarzył się z pewnymi z pewnymi postaciami, miejscami i zdarzeniami (10%). Najczęściej przywoływana była osoba Wojciecha Jaruzelskiego stojącego na czele Wojskowej Rady Ocalenia Narodowego, organu administrującego krajem podczas stanu wojennego (4%).
Niemal równie często respondenci mówili o postaciach i miejscach związanych z Solidarnością oraz o jej delegalizacji (3%), o strajkach i manifestacjach (2%). Niektórzy odwoływali się do takich wydarzeń i postaci historycznych jak np. pacyfikacja kopalni Wujek, ks. Jerzy Popiełuszko, Jan Paweł II (1%).
Strach
Im starsi badani, tym częściej mówią o strachu. Wśród najstarszych co piątemu (19%) okres ten kojarzył się właśnie z takim stanem emocjonalnym, podczas gdy wśród najmłodszych pięciu na stu (5%).
Badani mający 55 lat i więcej (czyli ci, którzy w 1981 mieli przynajmniej 25 lat) częściej również wyrażają swoją ocenę tamtych wydarzeń (14% wśród badanych w wieku 55–64 lata i 13% wśród najstarszych).Co ciekawe najstarsi respondenci, którzy musieli radzić sobie z realiami życia w PRL, dużo rzadziej wskazywali na trudne warunki materialne i biedę (8%). Bardzo nieliczni wspominali kartki na żywność (1%), które obowiązywały jeszcze przed wprowadzeniem stanu wojennego. Jedynie puste półki w sklepach zapisały się mocniej w ich pamięci i wymieniali je podobnie często co ogół badanych (6%).
Ocena stanu wojennego
Opinie na temat wprowadzenia stanu wojennego są coraz bardziej zróżnicowane. Jeszcze 10 lat temu ponad połowa dorosłych Polaków (51%) uważała, że była to słuszna decyzja, a tylko co czwarty (25%) był przeciwnego zdania. Obecnie ponad dwie piąte (44%) sądzi, że była ona dobra, a co trzeci (34%) – że zła. Nadal wielu badanych wstrzymuje się od oceny tamtych wydarzeń (22%).
Nie tylko ocena ogłoszenia stanu wojennego dzieli Polaków. Zgody nie ma także co do prawnej odpowiedzialności osób, które decydowały o jego wprowadzeniu. Więcej niż co trzeci badany (36%) uważa, że osoby te w ogóle nie powinny być sądzone. Nieco mniejszy odsetek (32%) twierdzi, że powinny być w przeszłości pociągnięte do odpowiedzialności prawnej, ale teraz jest już na to za późno. Natomiast co piąty (19%) stoi na stanowisku, że nadal powinniśmy dążyć do osądzenia tych, którzy wprowadzili stan wojenny.
Chcesz podzielić się swoimi wspomnieniami ze stanu wojennego? Masz ciekawe pamiątki z tego okresu? **Najciekawsze historie i fotografie opublikujemy w naszym serwisie.
