Tablica Mendelejewa dla niewidomych
Niewidomi i słabo widzący mogą już korzystać ze specjalnie dla nich stworzonej tablicy Mendelejewa czyli układu okresowego pierwiastków. Informacje o pierwiastkach czyta lektor, a różne dźwięki umożliwiają nawigację. Układ dostępny jest w internecie. Zdaniem pomysłodawcy i wykonawcy projektu Pawła Pasterza, jest to pierwsza na świecie dźwiękowa tablica Mendelejewa. "Pokazuje" ona dźwiękami cały układ okresowy pierwiastków.
16.01.2012 | aktual.: 16.01.2012 13:18
- Z układem okresowym pierwiastków osoby widzące spotykają się niemal na co dzień, np. w szkole. Wiedzą jak wygląda, jakie informacje kryje, ale dla niewidzących jest niedostępny. Stąd zrodził się pomysł widzenia dźwiękami - wyjaśnił Pasterz.
Na tablicy znalazło się 112 pierwiastków, które dotychczas zostały uznane przez Międzynarodową Unię Chemii Czystej i Stosowanej. Są one ułożone tak samo, jak na tradycyjnej tablicy, jednak wszelkie informacje o każdym z nich czyta lektor. Podaje ich polską jak i łacińską nazwę, a także symbol, liczbę i masę atomową oraz gęstość. Informacje o pierwiastkach będących metalami czyta męski głos, a o niemetalach - kobiecy. W role lektorów wcielili się dziennikarze radiowi.
Dla ułatwienia rozróżnienia poszczególnych pierwiastków, w tle słyszalne są różne dźwięki: szum powietrza i plusk wody, które informują czy dany pierwiastek jest gazem czy cieczą. W przypadku ciał stałych pojawia się cisza.
Zdaniem pomysłodawcy właśnie znalezienie sposobu nawigacji po tablicy pierwiastków, było najtrudniejszą częścią projektu. "Tablica działa na zasadzie kodowania informacji na podstawie dźwięku. Zatem ważne było, aby w jak najmniejszej dawce dźwięków zawrzeć jak najwięcej informacji. Stąd np. szybkie kojarzenie: głos kobiety - znaczy że to niemetal, plusk wody - to ciecz. Dźwięki te pojawiają się w tle głosu lektora" - wyjaśnił Pasterz.
Dodał, że początkowo ciała stałe miały być rozpoznawalne po stukocie, jednak okazało się, że dźwięk ten jest nieprzyjemny dla ucha i przeszkadza w słuchaniu głosu lektora, który podaje informacje o pierwiastku, i zrezygnowano z tego dźwięku zastępując go ciszą.
Pasterz podkreślił, że konieczne było także ułatwienie niewidomym samo poruszanie się po tablicy. Dlatego też, różne dźwięki sygnalizują zaznaczenie konkretnego pierwiastka, każde przekroczenie granicy między jednym a drugim polem. Inna melodyjka informuje o wyjściu poza tablicę. Natomiast ruchowi pionowemu po układzie oraz poziomemu przypisano dźwięki układające się w całą gamę.
Z tego projektu mogą korzystać także osoby widzące. Dla nich poszczególne pierwiastki są rozróżnione kolorami, odmiennymi dla cieczy, gazów i ciał stałych. Układ jest dostępny na stronie www.polimedia.pl/tablica
Pasterz wyjawił, że kolejnym projektem przygotowanym z myślą o niewidomych będzie pokazanie za pomocą dźwięków eksperymentów fizycznych i chemicznych np. prawa Archimedesa czy zagadnień elektromagnetycznych.
