Szansa dla cudzoziemców na legalizację pobytu

Abolicję wprowadza ustawa o cudzoziemcach, która wejdzie w życie 1 września. Cudzoziemcy, by uzyskać od wojewody zgodę na pobyt w Polsce na 12 miesięcy będą musieli wskazać zajmowany lokal, tytuł prawny do niego, oświadczenie pracodawcy o zamiarze zatrudnienia lub dochody na pokrycie kosztów utrzymania i leczenia. Zgoda na pobyt ma być przedłużana.

"Według naszych szacunków abolicja może dotyczyć nie więcej niż 5 tys. osób, głównie tych którzy przyjechali do Polski na początku lat dziewięćdziesiątych" - powiedział dyrektor departamentu postępowań azylowych i uchodźczych Urzędu ds. Repatriacji i Cudzoziemców Andrzej Pilaszkiewicz. Zaznaczył jednak, że nie prowadzi się tego typu wyliczeń i trudno określić ilu cudzoziemców nielegalnie przebywających w Polsce zalegalizuje pobyt.

Ustawa wprowadza także tzw. abolicję krótką - dla tych którzy przybyli do Polski po 1 stycznia 1997 roku i są tutaj nielegalnie. Po zgłoszeniu tego faktu na policji czy Straży Granicznej do 31 października otrzymają nakaz opuszczenia Polski, ale będą mogli tu ponownie przyjechać.

Dotychczas abolicję wobec nielegalnych imigrantów zastosowano m.in. w Stanach Zjednoczonych, we Włoszech, Hiszpanii, Francji, a ostatnio w Grecji (1998) i we Włoszech (2000).

Ustawa wprowadza też dwa rodzaje wiz: 3-miesięczne, które w przyszłości kiedy Polska przystąpi do traktatu z Schengen (dokładna data nie została ustalona, mówi się o roku 2006) będą wizami "schengenowskimi" czyli obowiązującymi we wszystkich państwach grupy Schengen i długoterminowe (krajowe). Dawniej w Polsce nie było wiz długoterminowych, wszystkie wizy były wydawane na 3-miesiące.

"Można powiedzieć, że wizy 3-miesięczne są wydawane niejako 'w imieniu państw Schengen', natomiast wizy długoterminowe jedynie w imieniu kraju wydającego" - wyjaśnił dyrektor departamentu legalizacji pobytu i wykazu cudzoziemców Robert Baran.

Ograniczona została możliwość udzielenia przez wojewodę cudzoziemcowi pozwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony. Ustawa precyzyjnie określa warunki uzyskania zgody - jest to m.in. pozwolenie na pracę w Polsce, działalność gospodarcza, artystyczna, małżeństwo, szkolenia i staże realizowane w ramach UE.

Aby osiedlić się w Polsce cudzoziemiec musi natomiast wykazać "istnienie trwałych więzów rodzinnych i ekonomicznych" łączących go z Polską, mieć zapewnione mieszkanie i utrzymanie, oraz przebywać na terenie Polski nieprzerwanie od co najmniej 5 lat (w szczególnych przypadkach od 3 lat).

Druga z ustaw, wchodzących w życie 1 września - o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium RP tworzy jednolitą, zamkniętą procedurę azylową. "Przy rozpatrywaniu wniosku cudzoziemca, ubiegającego się o status uchodźcy, będzie rozpatrywane czy może otrzymać ten status czy inną formę ochrony np. pobyt tolerowany czy ochronę czasową. Jeżeli nie - w tej samej procedurze podjęta zostanie decyzja o wydaleniu" - tłumaczył dyrektor Pilaszkiewicz.

Ustawa wprowadza nową w polskim prawie instytucję pobytu tolerowanego. Będą z niej mogli korzystać cudzoziemcy, którzy nie otrzymają statusu uchodźcy, a nie zostaną wydaleni, gdyż w ich kraju zagrożone jest prawo do życia, wolności czy bezpieczeństwa. Cudzoziemcy, otrzymujący zgodę na pobyt tolerowany, dostają kartę pobytu na rok.

W Polsce o status uchodźcy ubiega się średnio około 5,5 tys. obcokrajowców. Blisko 70% z nich to obywatele Rosji narodowości czeczeńskiej, a także Irakijczycy i Afgańczycy. Status uchodźcy otrzymuje średnio 4-5% z nich.

Projekty obydwu ustaw powstały w Urzędzie Repatriacji i Cudzoziemców. Ustawy są dwie, gdyż - jak powiedział dyrektor Pilaszkiewicz - takie są wymagania struktur europejskich, by sprawy azylu i statusu uchodźców regulowała odrębna ustawa.(iza)