Święta w domu z rodziną? Nic z tego. "Gdzie jest Inspekcja Pracy?"
- Jeśli nie przyjdę w tym dniu do pracy, to zostanę zwolniona - mówi Wirtualnej Polsce pani Agata, która święto Bożego Ciała spędziła w sklepie za ladą. Zgodnie z prawem w tym dniu powinna mieć wolne. W Polsce praca w Boże Ciało podobnie jak w dwanaście innych świąt jest ustawowo zabroniona. W praktyce jest z tym różnie.
Pani Agata prosi, abyśmy nie podawali nazwy sklepu ani miejscowości, w której pracuje. To z obawy przed szefem. - Na północnym Mazowszu ofert pracy nie jest zbyt wiele. Za taką antyreklamę nie tylko zostałabym zwolniona, ale również mogłabym mieć problemy ze znalezieniem zatrudnienia w innym miejscu. W moim mieście wszyscy sklepikarze się znają - tłumaczy pani Agata. Z tego samego powodu nie sprzeciwia się, gdy szef nakazuje pracować jej w święta Bożego Narodzenia, Wielkanocy czy inne.
- Podczas świąt mamy najwięcej klientów. W żadnym dniu szef nie ma takiego utargu jak w Boże Narodzenie lub Wielkanoc. Konkurencja ma zamknięte, on zarabia. To, że naszym kosztem nie bardzo go interesuje. Wychodzi z założenie, że skoro nam płaci, to ma prawo stawiać takie wymagania - tłumaczy rozmówczyni Wirtualnej Polski.
- W naszym sklepie przymusu nie ma, ale osoba, która przyjdzie pracować w święto może liczyć na dodatkowe wynagrodzenie. Kilka razy się skusiłam - tłumaczy Marzena z Ciechanowa. I dodaje, że za cały dzień pracy dostała 150 zł. - To znacznie więcej niż zwykła dniówka, więc się opłacało. Dodatkowo zapunktowałam w oczach szefowej - mówi rozmówczyni Wirtualnej Polski.
Agata na wyższe wynagrodzenie za pracę w święto nie ma co liczyć. Uważa, że jej pracodawca jest bezkarny. - Skoro są przepisy, które zabraniają pracy w święto, to gdzie jest organ odpowiedzialny za respektowanie tych praw? Gdzie jest inspekcja pracy, dlaczego nikt nie nakłada kar? - pyta rozżalona kobieta.
- Prowadzimy kontrole, także w święta. Nie jesteśmy jednak w stanie odwiedzić każdego sklepu w Polsce. Proszę zauważyć, że mamy tylko 1600 kontrolerów - tłumaczy Wirtualnej Polsce Danuta Rutkowska, rzecznik prasowy Głównego Inspektora Pracy. To dlatego urząd apeluje do poszkodowanych pracowników, aby ci składali skargi na łamiących prawo pracodawców. - Zgłoszenia należy kierować do Okręgowych Inspektoratów Pracy. Pracownikowi, który składa skargę gwarantujemy anonimowość. Pracodawca nie dowie się od nas, kto dokonał zgłoszenia. Również inspektor, który do niego przyjdzie, by sprawdzić zgłoszone zarzuty, utrzymuje w tajemnicy fakt, że jego wizyta ma związek ze skargą - wyjaśnia rozmówczyni Wirtualnej Polski. Zgłoszenia przyjmowane są również w święta. Należy ich dokonywać pod numerem telefonu podanym na stronie Państwowej Inspekcji Pracy.
Za zlecanie pracy w dni ustawowo wolne pracodawcy grozi kara finansowa. - Jest to wykroczenie przeciwko prawom pracowniczym. Inspektor może ukarać za to grzywną w drodze mandatu karnego w wysokości od jednego do dwóch tysięcy złotych, a w przypadku recydywy nawet do pięciu tysięcy - tłumaczy Rutkowska. Kontrolerzy mogą również skierować wniosek do sądu, który na pracodawcę łamiącego przepisy może nałożyć karę finansową w wysokości trzydziestu tysięcy złotych.
W ubiegłym roku zarówno w sklepach wielkopowierzchniowych, jak i mniejszych przeprowadzono kontrole przestrzegania wybranych przepisów prawa pracy w okresach przedświątecznych oraz respektowania wynikającego z art. 1519a Kp zakazu pracy w święto. Pod lupę zostały wzięte 42 placówki wielkopowierzchniowe oraz 592 mniejsze sklepy. W przypadku sklepów wielkopowierzchniowych odnotowano tylko dwa naruszenia przepisów. Znacznie gorzej sytuacja wyglądała w mniejszych placówkach handlowych.
- W blisko 1/3 skontrolowanych sklepów inspektorzy pracy ujawnili wykonywanie pracy w dni świąteczne - mówi Rutkowska. I dodaje, że częstą praktyką stosowaną przez pracodawców było zatrudnianie własnych pracowników na podstawie umów cywilnoprawnych w celu wykonywania przez nich pracy w dni świąteczne. W przypadku prawie 9% pracowników praca w święto nie została w ogóle lub została nieprawidłowo zarejestrowana.
Zgodnie z art. 151 k.p. praca w dni świąteczne jest dozwolona, gdy pracownik wykonuje zajęcia spełniające codzienne potrzeby ludności. m.in. w branżach takich jak transport, komunikacja, rolnictwo, gastronomia czy hotelarstwo. A także służby publiczne i osoby, które prowadzą akcje ratownicze mające na celu ochronę życia lub zdrowia ludzkiego, ochronę mienia lub środowiska albo usunięcia awarii. Zgodnie z przepisami za taką pracę pracownikowi przysługuje dzień wolny.
