SLD - polityczny trup?

Ostatnia afera z Aleksandrą Jakubowską może ostatecznie dobić ugrupowanie, które jeszcze trzy lata temu miało około czterdziestoprcentowe poparcie. Co się stało? Afery – to tylko częściowa odpowiedź. Bo te afery, oszustwa i przekręty mogły zaistnieć tylko dzięki sprzyjającej im atmosferze, która od początku panowała wewnątrz i wokół partii rządzącej.

Jeszcze przed wyborami parlamentarnymi w 2001 roku, lider lewicy Leszek Miller, w tęsknocie za nieboszczką PZPR, postanowił zbudować partię masową. Co tydzień dziennikarze otrzymywali informację, ile osób należy do SLD. Ostatnia cyfra, z końca 2002 roku, to ponad 120 tysięcy osób, z czego kilkanaście tysięcy w samym województwie śląskim.

Do partii mogli wstąpić wszyscy; oprócz dawnych apologetów komunizmu także spryciarze i cwaniacy, którzy chcieli zbić kapitał osobisty. Na fali zwycięstwa wyborczego w 2001 roku do władzy w gospodarce dorwali się ludzie czasami nawet niezrównoważeni psychicznie. W skoczowskiej fabryce kapeluszy prezesem została na przykład osoba, która w pierwszym dniu zwolniła cały zarząd, a w drugim obsadziła wakujące miejsca członkami swojej rodziny.

Takie przykłady można mnożyć bez liku. Wielu cwaniaków, z legitymacjami SLD krążyło po urzędach i zachowywało się, jak komisarze polityczni z czasów Stalina. Ani Miller, ani wojewódzcy baronowie nie byli w stanie opanować fali wariatów, którzy przeniknęli do partii.

Partia odcięła się od jakichkolwiek korzeni ideologicznych. Gdy w 2001 roku poseł Barbara Blida apelowała o pochylenie się nad losem najbiedniejszych, wielu jej kolegów pukało się w czoło. Lewica stała się partią władzy, w najgorszym tego słowa znaczeniu. Naukowcy, ludzie z cenzusami naukowymi, zostali odsunięci od lewicy.

Przykładem może być kojarzony z lewicą profesor Jacek Wódz, jeden z najwybitniejszych polskich socjologów. Liderzy partii zupełnie nie rozumieli, na czym polega nowoczesna, europejska wrażliwość lewicowa. Kojarzyła się ona im tylko i wyłącznie z czasami PZPR i zasadą, że monopol na mądrość mają tylko ci, którzy są u władzy.

AWS odchodziła w niesławie po serii skandali i utracie w zasadzie jakiegokolwiek poparcia społecznego. Za ekipą Krzaklewskiego i Buzka ciągnęła się opinia ugrupowania wiernego słynnemu hasłu TKM (Teraz, k..., my).

AWSP, która broniła honoru starej ekipy w wyborach 2001 roku i zdobyła zaledwie kilkuprocentowe poparcie. SLD wydawał się wyborcom najpewniejszym lekarstwem na poprawę sytuacji w kraju. Wygrał wybory w cuglach i tylko przypadek sprawił, że koalicja SLD-UP nie mogła rządzić samodzielnie.

PSL nie był partnerem, z którym trzeba było się liczyć przy obsadzie stanowisk, szybko zresztą SLD pozbyło się i tego balastu. Odreagowanie powyborcze oznaczało porządki w kadrach. W połączeniu ze wspomnianą masowością i bezideowością – tragedia.

Wyborcy początkowo nie mieli nic przeciwko takim działaniom. Przypomnijmy, że pod koniec 2001 roku Polacy wręcz uwielbiali Millera: aż 63% respondentów CBOS-u darzyło go zaufaniem.

SLD po pierwszych porządkach poczuło się tak komfortowo, że zapomniało o bezrobociu i kryzysie gospodarczym, a rząd szukał swoich szans w sukcesach międzynarodowych. To za mało. W połowie 2003 roku prawie 70 procent Polaków było niezadowolonych z działalności rządu.

1. Jakie są przyczyny upadku Sojuszu Lewicy Demokratycznej?

W 2001 roku lewica, po raz pierwszy bez garbu komunistycznej przeszłości, objęła w Polsce władzę. No i pokazała co potrafi.

1. Gdzie tkwią jednak przyczyny klęski?

W zachłyśnięciu się władzą i wyłączeniu mechanizmów samokontroli. Przecież w latach 1993-97 lewica też przez cztery lata rządziła Polską, ale poza małymi wyjątkami nie miała się wówczas czego wstydzić. Teraz sytuacja była zupełnie inna. Rządząca wcześniej AWS w ogóle nie dostała Sejmu, a poparcie dla SLD było rekordowo wysokie. W partii zostały wyłączony „system wczesnego ostrzegania”, co doprowadziło całą formację do klęski.

1. Czy SLD, jako partia, przetrwa obecny kryzys?

Wątpię, chociaż z drugiej strony nie wątpię, że lewica, w jakieś postaci, zawsze będzie w Polsce obecna. SLD pokazał już, że nie ma ani kadr ani pomysłu na władzę. Bo trudno nazwać jakąś koncepcją wyssany z palca zarzut planu budowy w Polsce państwa wyznaniowego.

1. A co z warstwą ideologiczną?

Też fatalnie. Jedyny pomysł lewicy w tej materii to lansowanie znanego z lat 60. tych hasła sex, drugs and rock and roll. Jak na warunki XXI wieku, to zdecydowanie za mało.

Witold Pustułka, Marek Twaróg