100. rocznica III Powstania Śląskiego. Uroczystości 2 maja w Katowicach i Bytomiu
Metropolitalne uroczystości w Bytomiu, a państwowe na Górze Św. Anny i w Katowicach uświetnią w niedzielę 2 maja 100. Rocznicę III Powstania Śląskiego. Obchody potrwają do lipca.
III Powstanie Śląskie wybuchło nocą z 2 na 3 maja 1921 roku. Po dwóch wcześniejszych zrywach zbrojnych z lat 1919 i 1920 ostatecznie przesądziło o korzystniejszym dla Polski - kosztem Niemiec - podziale Górnego Śląska po I wojnie światowej.
Bytom. Metropolitalne uroczystości z okazji 100. rocznicy wybuchu III Powstania Śląskiego
Szczególną rolę w walce o polski Śląsk odegrał Bytom, gdzie swoją siedzibę miał Polski Komisariat Plebiscytowy oraz gdzie zapadła decyzja o wybuchu powstania.
To właśnie ze względu na rolę, jaką odegrał wówczas Bytom, metropolitalne obchody 100-lecia III Powstania Śląskiego odbędą się w tym mieście. Świętowanie rozpocznie się w niedzielę 2 maja, a wielki finał zaplanowano na 25 czerwca.
W tym dniu bowiem przypada rocznica podpisania staraniem Wojciecha Korfantego rozejmu w Błotnicy Strzeleckiej, faktycznie kończącego III Powstanie Śląskie.
- Na ten dzień planujemy organizację widowiska multimedialnego pn. "Tryptyk Powstańczy - Pamięci Ziemi" z udziałem muzyków, śpiewaków, tancerzy wywodzących się z ośrodków kultury i sztuki na obszarze Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii - mówi prezydent Bytomia Mariusz Wołosz.
Bytom. 100. rocznica III Powstania Śląskiego. Uroczyste obchody
Obchody 100. rocznicy III Powstania Śląskiego rozpoczną się 2 maja mszą świętą w intencji Ojczyzny i Powstańców Śląskich, po czym (od godz. 21.20) na bytomskim Rynku oraz przy ul. Gliwickiej, gdzie mieściła się siedziba Polskiego Komisariatu Plebiscytowego, zaplanowano uroczysty capstrzyk z udziałem wojskowej asysty honorowej 34. Śląskiego Dywizjonu Rakietowego Obrony Powietrznej w Bytomiu i Orkiestry Wojskowej z Bytomia.
W obchodach wezmą udział przedstawiciele władz Bytomia, Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii oraz miast wchodzących w skład Metropolii, a także radni, posłowie, senatorowie, zaproszeni goście oraz mieszkańcy miasta.
Uroczystości zakończą się (od godz. 22.00) odsłonięciem instalacji artystycznej (mapping) nawiązującej do historycznych wydarzeń, jakie miały miejsce w 1921 roku.
Na bytomskim Rynku obejrzeć można także wystawę poświęconą okresowi plebiscytu i powstań na Górnym Śląsku, obecności wojsk alianckich, a także podziałowi Górnego Śląska w 1922 roku. Przygotował ją Instytut Pamięci Narodowej w Katowicach.
100. rocznica III Powstania Śląskiego. Kwiaty pod pomnikiem, msza i znaczek
Wojewoda śląski Jarosław Wieczorek 2 i 3 maja weźmie udział w uroczystościach z okazji Dnia Flagi RP, 100. rocznicy wybuchu III Powstania Śląskiego oraz Święta Narodowego 3 Maja.
W niedzielę 2 maja o godzinie 7.30 na placu Bolesława Chrobrego w Katowicach nastąpi uroczyste wciągnięcie flagi RP na maszt. Tego dnia wojewoda weźmie również udział w uroczystościach na Górze św. Anny oraz w Parku Śląskim.
Z kolei 3 maja Jarosław Wieczorek złoży kwiaty przed Pomnikiem Powstańców Śląskich w Katowicach i przed pomnikiem Wojciecha Korfantego na placu Sejmu Śląskiego w Katowicach.
O 10.30 w poniedziałek odbędzie się z tej okazji msza święta w Archikatedrze Chrystusa Króla w Katowicach.
W poniedziałek 3 maja o godz. 12.00 na placu Sejmu Śląskiego odbędzie się również uroczysta prezentacja specjalnego znaczka "Powstania Śląskie".
100. rocznica III Powstania Śląskiego. Prezydent Andrzej Duda na górze św. Anny
Kulminacją państwowych obchodów wybuchu III powstania śląskiego będzie wizyta prezydenta Andrzeja Dudy na Górze św. Anny 2 maja.
- Tam odbędą się centralne obchody rocznicy rozpoczęcia powstania, ale będzie początek. Prawie setka imprez, które się odbędą, różnego kalibru, od niewielkich spotkań w wąskim gronie, aż po wielkie pikniki, które mamy nadzieję, że jednak w drugiej połowie roku się odbędą. To będą konferencje naukowe, koncerty. Będą uroczystości z wojskiem – mówił wicepremier i minister kultury i dziedzictwa narodowego Piotr Gliński.
- Dziękuję wszystkim, którzy pamiętają o naszych bohaterach - powiedział prezydent Andrzej Duda w opublikowanym przez jego kancelarię spocie z okazji 100. rocznicy wybuchu III powstania śląskiego. W spocie wystąpił też pochodzący ze Śląska aktor Franciszek Pieczka.
Franciszek Pieczka powiedział w spocie, że jego ojciec brał udział w I powstaniu śląskim. "Powstańcy mówili: 'choć kawa czorno czy gorzko, byle polsko!'. Pamięć jest bardzo ważna, szczególnie o powstaniach śląskich, o tym przywiązaniu Ślązaków do ojczyzny" - podkreślił aktor.
100. rocznica III Powstania Śląskiego. Animacja "Śląsk wspólna sprawa"
2 maja o godz. 20.21 w całej Polsce, m.in. w Warszawie, Rzeszowie, Lublinie, na Górze św. Anny, dla upamiętnienia setnej rocznicy wybuchu III powstania śląskiego, odbędzie się jeden wspólny pokaz wielkoformatowej animacji z elementami 3D "Śląsk wspólna sprawa". Pomysłodawcą filmu zrealizowanego w formie wideomappingu jest Biuro Programu "Niepodległa".
"Podczas blisko dziesięciominutowego pokazu wideo z towarzyszeniem muzyki i opowieści narratora widzowie mają okazję poznać wydarzenia kluczowe dla historii Górnego Śląska i Polski sprzed 100 lat. Animacja jest spójną opowieścią o kształtowaniu się nowych granic Europy, które zależne były nie tylko od polityków, lecz także od ludzi opowiadających się po jednej lub drugiej stronie sporu" - poinformowało Biuro Programu "Niepodległa".
III Powstanie Śląskie. Polskie zwycięstwo
Trzecie powstanie śląskie było ostatnim z trzech zbrojnych zrywów polskiej ludności na Śląsku. Jego efektem było przyznanie Polsce znacznie większej części Górnego Śląska, niż pierwotnie zamierzano. Powstanie wybuchło w nocy z 2 na 3 maja 1921 r., walki trwały dwa miesiące.
Rozpoczęcie powstania poprzedził plebiscyt, który odbył się 20 marca 1921 r. Za przynależnością do Polski głosowała mniejszość - 40,3 proc. głosujących. Komisja Plebiscytowa zdecydowała o przyznaniu prawie całego obszaru Niemcom - Polska miała otrzymać tylko powiaty pszczyński i rybnicki.
W nocy z 2 na 3 maja rozpoczęło się powstanie. Na jego czele stanął działacz społeczny, a wcześniej komisarz plebiscytowy, Wojciech Korfanty. Walki trwały dwa miesiące - powstańcy zdołali opanować prawie cały obszar plebiscytowy, później broniąc go przed siłami niemieckimi.
Najpoważniejsze starcia miały miejsce w okolicach Góry św. Anny. W III powstaniu śląskim wzięło udział około 60 tys. Polaków - jak podają źródła 1218 spośród nich poległo, 794 odniosło rany.
W wyniku tego zrywu Rada Ambasadorów zdecydowała o korzystniejszym dla Polski podziale Śląska. Z obszaru plebiscytowego, czyli ponad 11 tys. km kw., zamieszkanego przez ponad 2 mln ludzi, do Polski przyłączono 29 proc. terenu i 46 proc. ludności. W Polsce znalazły się m.in. Katowice, Świętochłowice, Królewska Huta (obecny Chorzów), Rybnik, Lubliniec, Tarnowskie Góry i Pszczyna.
Podział był też korzystny dla Polski gospodarczo - na przyłączonym terenie znajdowały się 53 z 67 istniejących kopalni, 22 z 37 wielkich pieców oraz 9 z 14 stalowni.
