Setna rocznica nagrody Nobla
Przed 100 laty - w grudniu 1901 roku - po raz pierwszy przyznane zostały nagrody Nobla. Zgodnie z opublikowanym w 1896 roku testamentem Alfreda Nobla, nagrody jego imienia wręczane są za największe światowe osiągnięcia w dziedzinie fizyki, chemii, medycyny i - od 1969 roku - ekonomii. Nagrodę przyznaje się też za wybitną twórczość literacką oraz działalność na rzecz pokoju.
Nagrody są wręczane 10 grudnia, w rocznicę śmierci Nobla. Pieniądze pochodzą z zysków Fundacji imienia Alfreda Nobla. W tym roku każdy z nagrodzonych otrzyma 10 milionów koron szwedzkich, czyli ponad milion euro.
Tak jak życzył sobie Nobel, nagrody za osiągnięcia z dziedziny chemii i fizyki przyznaje Królewska Szwedzka Akademia Nauk; najlepszych medyków nagradza Królewski Karoliński Instytut Medyczno-Chirurgiczny w Sztokholmie, nagrodę literacką przyznaje Akademia Szwedzka, zaś Pokojowego Nobla - parlament Norwegii. W 1968 roku Akademia postanowiła, że wobec gwałtownego rozwoju ekonomii również w tej dziedzinie należy przyznawać Nobla. Nagrodą tą dysponuje Centralny Bank Szwecji.
W ciągu stu lat przyznawania Nagrody Nobla siedmiokrotnie wyróżniano nią Polaków. Po raz pierwszy otrzymała ją w 1903 roku w dziedzinie fizyki Maria Skłodowska - Curie wraz z mężem Piotrem Curie. W 1905 roku laureatem w dziedzinie literatury został Henryk Sienkiewicz. W 1911 roku przyznano ją w dziedzinie chemii Marii Skłodowskiej Curie. W 1924 roku literackiego Nobla otrzymał Władysław Reymont. W 1980 roku literacką nagrodą Nobla uhonorowano Czesława Miłosza, a w 1983 roku pokojową nagrodę przyznano Lechowi Wałęsie. W 1996 roku literackiego Nobla otrzymała Wisława Szymborska.(aos)