Sejm: chrześcijańskie wartości w mediach publicznych

Skierowania ustawy do Trybunału nie wykluczył w trakcie głosowań jeden z jej autorów - klub Lewicy. SLD oburzyło bowiem przyjęcie, przy wsparciu 94 posłów PO, poprawki o wartościach chrześcijańskich. Poprawkę tę poparło także 142 posłów PiS i 26 z PSL.

To zresztą nie była jedyna z senackich poprawek, którą poparli posłowie PO wbrew stanowisku SLD. Konsultacje trwały w sejmie niemal do ostatniej chwili, premier Donald Tusk spotkał się przed głosowaniami z szefem klubu Lewicy Grzegorzem Napieralskim. Sojusz obstawał przy pozostawieniu w ustawie minimalnej kwoty (ok. 900 mln zł), o którą KRRiT miałaby corocznie wnioskować w projekcie budżetu państwa dla media publiczne. To rozwiązanie popierało także koalicyjne PSL.

Platforma po naradach z premierem zdecydowała się jednak nie wiązać KRRiT żadnym minimum. - Prosiłem swój klub, żeby nie dawał tego wielkiego prezentu finansowego. Jestem do tego absolutnie przekonany, nawet jeśli to jest wbrew moim, czy Platformy interesom - powiedział Tusk. Posłów PO przekonały argumenty premiera i prawie wszyscy głosujący posłowie poparli poprawkę senatu.

Nie wszyscy jednak oddali głos w tej sprawie. Nie głosowała np. szefowa sejmowej komisji kultury Iwona Śledzińska-Katarsińska (PO), która wielokrotnie zwracała uwagę, że brak jakiegokolwiek minimalnej kwoty na media w ustawie zagraża procesowi notyfikacji ustawy w Komisji Europejskiej. Posłanka była też przeciwna poprawce o wartościach chrześcijańskich, bo - jak mówiła - "jest to znakomity pretekst, żeby wysłać ustawę do TK".

Za przyjęciem poprawki Senatu w sprawie finansowania mediów publicznych głosowało 185 osób: 182 posłów PO, 1 poseł PiS (Grzegorz Janik) i dwóch posłów niezrzeszonych. Za odrzuceniem poprawki było 78 posłów: 37 z klubu Lewicy, 27 z PSL, koła Polska XXI, SdPl-Nowa Lewica i DKP (łącznie 10 posłów), 2 posłów niezrzeszonych oraz po jednym pośle z PO (Irena Tomaszak-Zesiuk) i z PiS (Andrzej Sośnierz). Wstrzymało się zaś 140 posłów PiS, 1 poseł PO (Kazimierz Kutz)
i 4 posłów niezrzeszonych.

Zgodnie z procedurą sejmową odrzucenie poprawki Senatu wymaga bezwzględnej większości głosów, dlatego wstrzymanie się od głosu przez PiS ułatwiło PO jej przyjęcie.

Przygotowana wspólnie przez PO, PSL i SLD ustawa likwiduje z dniem 1 stycznia 2010 r. istniejący od momentu powstania polskiej radiofonii system abonamentowy. W zamian wprowadza się finansowanie mediów publicznych przez budżet państwa. Co roku Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji wnioskować ma w projekcie budżetu o dowolną kwotę na media publiczne, jednak ile naprawdę dostaną TVP i Polskie Radio zdecyduje parlament uchwalając ustawę budżetową.

Minister finansów i premier już ogłosili, że w 2010 r. media nie mogą liczyć na proponowaną początkowo kwotę ok. 900 mln zł, czyli tyle, ile media dostały w 2007 r. z abonamentu, bo - jak argumentowali - w czasach kryzysu nie można sobie pozwolić na wydawanie "lekką ręką" takiej kwoty na utrzymanie mediów publicznych.

Nowy system finansowania - kwalifikowany jako pomoc publiczna - będzie musiał uzyskać zgodę Komisji Europejskiej. Także ze względu na swój charakter - pomocy publicznej - finansowanie budżetowe będzie podlegało zwrotowi w przypadku, gdyby TVP lub Polskie Radio wykorzystały je niezgodnie z przeznaczeniem.

Ustawa zmienia filozofię finansowania TVP i Polskiego Radia - odchodzi od finansowania instytucji na rzecz finansowania zadań - wprowadza licencje programowe, które określić mają na co konkretnie idą publiczne pieniądze w radiu i telewizji.

10% publicznych wydatków na media będzie rozdzielane w otwartych konkursach, o środki z tej puli będą mogli starać się nadawcy prywatni. Programów, które zrealizują za budżetowe pieniądze nie będzie im wolno przerywać reklamami.

Licencji programowej udzielać będzie KRRiT, a organem opiniodawczym dla niej będą rady programowe - tzw. duża składająca się z 15 członków oraz kilkanaście Regionalnych Rad Programowych, liczących po 7 członków. W przypadku takich kanałów jak np. Program II Polskiego Radia czy TVP Kultura licencji można będzie udzielić na cały program, w pozostałych przypadkach na audycje.

Na jakie programy można udzielić licencji, a tym samym sfinansować je z budżetu określa art. 3 ustawy. O to też trwała gorąca batalia w parlamencie. Ostatecznie - m.in. po apelach PiS i PSL - sejm przystał na propozycję senatu, by w katalogu zadań finansowanych z publicznych pieniędzy znalazło się wspieranie chrześcijańskich wartości, służenie umacnianiu rodziny, propagowanie postaw prozdrowotnych, przeciwdziałanie patologiom społecznym oraz wszelkiej dyskryminacji (a nie jak uchwalił sejm jedynie dyskryminacji ze względu na: rasę, narodowość, wyznanie, płeć i orientację seksualną).

Ustawa zakłada też powiększenie składu KRRiT (z pięciu do siedmiu osób) - trzech członków miałby wskazywać sejm; po dwóch senat i prezydent. Przewiduje się też rotacyjność kadencji członków KRRiT - co dwa lata zmieniałby się przedstawiciel sejmu, co trzy lata - senatu i prezydenta. By zostać członkiem KRRiT, trzeba będzie mieć co najmniej dwie rekomendacje wyższych uczelni lub stowarzyszeń twórczych.

Ustawa zrywa z zasadą nieodwoływalności członków rad nadzorczych mediów publicznych, co - według wnioskodawców - prowadziło do tej pory do licznych patologii. Członek rady nadzorczej będzie mógł być odwołany w trakcie kadencji z tzw. ważnych powodów: rażącego naruszenia prawa, pozostawania w konflikcie interesów lub działania na szkodę spółki.

Ustawa wprowadza też nowe pojęcia, np. nadawcę pożytku publicznego, którym będzie mogła zostać szkoła, uczelnia wyższa lub organizacja pozarządowa; otrzyma ona koncesję na program radiowy lub telewizyjny skierowany do odbiorców na terenie jednej gminy.

Ustawa ma też gwarantować, "poszanowanie niezależności i swobody wypowiedzi dziennikarzy" w mediach publicznych. Zgodnie z ustawą, zakazane ma być wywierania presji na dziennikarza w celu zmuszenia go do wyrażania poglądów niezgodnych z jego własnym sumieniem.

Z dniem wejścia w życie ustawy wygasną obecne kadencje Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji oraz zarządów i rad nadzorczych TVP i Polskiego Radia. Ich członkowie mają pełnić swoje funkcje do czasu powołania następców. Nowe zarządy w ogólnopolskich: TVP i Polskim Radiu mają być trzyosobowe, w spółkach regionalnych jednoosobowe.