Rośliny kwitnące - 100 mln lat starsze, niż sądzono

Rośliny okrytonasienne - czyli te, które wytwarzają kwiaty - ewoluowały z wymarłych grup roślin spokrewnionych z właściwymi nagonasiennymi (reprezentowanymi bogato przez rośliny iglaste), miłorzębami, sagowcami i paprociami nasiennymi. Najstarsze szczątki roślin okrytonasiennych stanowią ich skamieniałe pyłki - liczne i wytrzymałe drobiny, które ulegają fosylizacji o wiele częściej, niż liście czy kwiaty, zbudowane z miękkiej tkanki.

Nieprzerwany zapis historii roślin okrytonasiennych - w postaci coraz starszych skamieniałych pyłków kwiatów - sięga początków wczesnej kredy, a dokładnie - czasów sprzed mniej więcej 140 mln lat. Naukowcy zakładają, że właśnie wtedy ewoluowały rośliny okrytonasienne. Nowsze badania przemawiają jednak za tym, że pyłki (przypominające pyłki dzisiejszych roślin okrytonasiennych) istniały na ziemi już 100 mln lat wcześniej. A to najprawdopodobniej znaczy, że rośliny okrytonasienne mogły się pojawić we wczesnym triasie, w okresie od 252 do 247 mln lat temu - albo wcześniej.

W wielu badaniach naukowcy próbowali ocenić wiek roślin kwitnących na podstawie danych materiału genetycznego. Nie byli jednak zgodni co do uzyskanych wyników. W zależności od tego, z jakiej bazy danych korzystali, lub jakie przyjęli metody analiz, wyniki ich pracy wskazują bardzo rozległy okres, w którym mogły się pojawić rośliny okrytonasienne, od triasu po kredę. Zwykle badania molekularne wymagają "potwierdzenia" w postaci wyników analiz odpowiednich skamieniałości. W przypadku roślin okrytonasiennych nie było dotychczas jednak aż tak starych znalezisk. - Właśnie dlatego nowe znalezisko cząstki z triasu, która przypomina pyłek, jest tak ważne - podkreśla prof. Peter Hochuli z University of Zurich.

W poszukiwaniu pradawnych śladów obecności roślin Hochuli i Susanne Feist-Burkhardt z Instytutu i Muzeum Paleontologicznego na Uniwersytecie Zurichu analizowali materiał wydobyty z dwóch odwiertów, wykonanych na północy Szwajcarii. Znaleźli tam pyłki, które przypominają skamieniałe pyłki z najwcześniejszego znanego okresu historii roślin okrytonasiennych. Podobieństwo sześciu rodzajów pyłku potwierdziły oględziny ich szczegółowej budowy, uzyskane podczas mikroskopowych obserwacji laserowych.

We wcześniejszym badaniu z 2004 r. Hochuli i Feist-Burkhardt opisali inne pyłki roślinne, pochodzące z osadów z Morza Barentsa, mające wiele wspólnego z pyłkami roślin okrytonasiennych ze środkowego triasu. Nowe próbki znaleziono 3 tys. km. dalej na południe. - Sądzimy, że nawet bardzo ostrożni naukowcy dadzą się teraz przekonać, że rośliny okrytonasienne ewoluowały już na długo przed kredą - mówi Hochuli.

Jak mogły wyglądać te prymitywne rośliny? W środkowym triasie zarówno Morze Barentsa, jak i dzisiejsza Szwajcaria znajdowały się w strefie klimatu podzwrotnikowego. W Szwajcarii było o wiele bardziej sucho, niż tam, gdzie znajduje się dziś Morze Barentsa. To może znaczyć, że ówczesne rośliny były już dość zróżnicowane i urozmaicone. Budowa pyłków pozwala zaś sądzić, że rośliny zapylały owady, najprawdopodobniej jakieś chrząszcze. Pszczoły pojawiły się na ziemi dopiero 100 mln lat później.

Zobacz więcej w serwisie pogoda.