Ratowanie starożytnych świątyń przed wodami podskórnymi
W Egipcie rozpoczęto operację osuszania wód gruntowych wokół starożytnych świątyń w Karnaku i Luksorze w Górnym Egipcie. Najstarsze elementy tych zespołów świątynnych liczą 5000 lat. Prace pod auspicjami egipskiego ministerstwa kultury będą trwać co najmniej półtora roku.
Obiekty świątynne w Karnaku i Luksorze (położonych na terenie starożytnych Teb) są zagrożone od około 10 lat z powodu podniesienia się w tym rejonie nawet o półtora metra poziomu wód gruntowych, zawierających szkodliwe dla zabytków sole. Ich przenikanie do baz kamiennych kolumn grozi ich kruszeniem się. Niszczy również kolory i płaskorzeźby zdobiące kolumny.
Badania nad skutkami działania soli na zabytki, sfinansowane przez rządową agencję amerykańską USAID, przeprowadziła szwedzka firma Swidco. Prace melioracyjne wykona firma egipska.
Podniesienie się poziomu wód gruntowych w Karnaku i Luksorze jest skutkiem funkcjonowania Wielkiej Tamy Assuańskiej, która spowodowała, że wody Nilu utrzymują się stale na tym samym poziomie.
Przez ponad 5000 lat, jakie upłynęły od powstania pierwszych świątyń w starożytnych Tebach, miejscu kultu Amona, wylewy Nilu, a następnie kurczenie się rzeki sprawiały, że sól, która gromadziła się w kolumnach w okresie suszy, była wypłukiwana w czasie wylewu.
Wielka Tama w Assuanie, dzięki której poziom wód gruntowych jest wysoki i nie zmienia się przez cały rok, spowodowała wzrost zasolenia tych wód. Ponadto, zwiększyło się w nich stężenie związków chemicznych z nawozów, używanych w uprawach trzciny cukrowej i ryżu. Oddziaływanie skażonych wód na kamienne kolumny grozi ich skruszeniem. Woda dochodząca do kolumn jest przy tym środowiskiem sprzyjającym mnożeniu się pewnych bakterii i grzybów, co pogarsza sytuację zabytków.
Gdy przed dziesięcioma laty służby archeologiczne dostrzegły ślady zniszczenia kolumn w świątyniach Luksoru i Karnaku, zalecono rolnikom zmianę sposobu nawadniania pól. Okazało się to jednak niewystarczające.
Obecny projekt ratowania zabytków przewiduje budowę sieci przewodów wokół świątyń w celu odprowadzenia wody i jej pompowanie do odległego kanału. Projekt przewiduje również odnowienie starego systemu kanalizacyjnego, obecnie zajętego przez uprawy rolne.
Budowa wielkiego zespołu sakralnego w Karnaku, największego w Egipcie i na świecie, rozpoczęła się ok. 3300 r. p.n.e., za epoki Starego Państwa. Był on stale rozbudowywany i powiększany, zwłaszcza za XVIII, XIX i XX dynastii. Później swoje konstrukcje dodali Grecy i Rzymianie.
I dopiero w naszych czasach, po raz pierwszy w historii, wody gruntowe zagroziły budowlom, które przetrwały tysiące lat.