"Putinversteher". Niemieckie słowo podbija świat

Śledź relację z wojny w Ukrainie na żywo w Wirtualnej Polsce

"Putinversteher - dla biegłe władających językiem niemieckim pojęcie to jest oczywiste: chodzi o kogoś, kto rozumie postępowanie prezydenta Rosji Władimira Putina.

Przede wszystkim warto zaznaczyć, że nie jest to pierwsze niemieckie słowo, które z biegiem czasu zostało usankcjonowane w języku angielskim. Innym takim terminem jest na przykład "Luegenpresse" (łżeprasa – red.), który został pierwotnie wprowadzony przez nazistów. Celem była dyskredytacja doniesień medialnych, niezgodnych z ich ideologią. W ostatnich latach "Luegenpresse" świętuje powrót w prawicowo-populistycznej partii AfD (Alternatywa dla Niemiec) i wśród zwolenników Donalda Trumpa.

Czyta także: "Niemcy utuczyli rosyjską bestię". Historyk oskarża

Jeśli w języku niemieckim na końcu słowa doda się "Versteher", zyskuje ono wydźwięk ironiczny i prześmiewczy, co zauważa brytyjski tygodnik "The Economist". Tak więc słowo "Frauenversteher" określa mężczyznę znanego ze szczególnie dobrych relacji z kobietami. "Putinversteher" to zatem "rozumiejący Putina"; ktoś, kto odczuwa empatię wobec prezydenta Rosji. Już w roku 2014, po aneksji Krymu, termin ten był nacechowany negatywnie, a od czasu ataku na Ukrainę 24 lutego 2022 roku stał się niemal obelgą.

Gdy Rosja rozpoczęła wojnę w Ukrainie, owi "Putinversteher", w tym prominentni niemieccy politycy i telewizyjni eksperci, podkreślali, że rozszerzenie NATO na wschód z pewnością zostanie odebrane przez Rosję jako realne zagrożenie. Inwazję na Ukrainę porównywano do wkroczenia Amerykanów do Iraku w roku 2003, kolejnej wojny nie do usprawiedliwienia.

"Rozumiejący Putina" wprawdzie nie aprobują obecnych ekscesów przemocy, ale – jak można przeczytać w Wikipedii – ich stosunek do rosyjskiego prezydenta i jego stylu przywództwa można streścić jako: "tak, ale możemy zrozumieć jego stanowisko". "Putinversteher" chętnie sięgają też po strategię "Whataboutism" (od angielskiego "what about", czyli "a co z…" – red.), czyli na oskarżenie odpowiadają kłopotliwym pytaniem. Albo odpierają krytykę wobec Rosji, przypominając, że Zachód również popełnił straszne czyny.

"Rozumiejący Putina" są przede wszystkim, choć nie tylko, w szeregach partii populistycznych. Ich postawa zasadnicza jest obecna w całym niemieckim spektrum politycznym, choć niektórzy politycy, którzy jeszcze okazywali zrozumienie dla aneksji Krymu, teraz się dystansują lub przynajmniej nie chcą być publicznie nazywani "Putinversteher".

Zobacz także: Należał do siostry rosyjskiego oligarchy. Niemcy przejęły największy na świecie jacht

Podobnie, jak inne prawicowo populistyczne partie w Europie, także AfD w Niemczech utrzymuje bliskie stosunki z Rosją. Po wkroczeniu Rosji do Ukrainy, partia stara się utrzymać jednolite stanowisko w tej sprawie.

Sahra Wagenknecht, wiceprzewodnicząca Partii Lewicy, także wciąż usprawiedliwiała działania Putina. – Może po prostu powinniśmy traktować Rosję poważnie i szanować jej interesy bezpieczeństwa – stwierdziła w talk show w lutym, na kilka dni przed inwazją wojsk rosyjskich na Ukrainę.

Jeszcze przed rozpoczęciem wojny i zanim "Putinversteher" trafił do Wikipedii, termin ten pojawił się kilkakrotnie w tekstach anglojęzycznych. W styczniu 2021 roku "Riddle" – portal zajmujący się analizą polityczną, ze szczególnym uwzględnieniem Rosji – opublikował artykuł historyka i politologa Dmitrija Stratiewskiego. Autor postawił tam pytanie, czy Armin Laschet, wówczas szef Unii Chrześcijańsko-Demokratycznej (CDU), to swego rodzaju "merkelowski Putinversteher", ponieważ popiera zakup rosyjskiego gazu dla Niemiec, jak zrobiła to Angela Merkel.

Paul Gregory, profesor ekonomii Uniwersytetu w Houston, użył tego terminu już w kwietniu 2014 roku w artykule "Empatia dla diabła: Jak niemieccy Putinversteher chronią Rosję". Odniósł się do faktu, że wysocy rangą politycy niemieccy stanęli po stronie Rosji, pomimo łamania przez nią praw człowieka i aneksji Krymu; przede wszystkim były kanclerz Niemiec Gerhard Schroeder, urzędujący w latach 1998-2005, jeden z "najbezczelniejszych Putinversteher".

Schroeder, który w czasie swojego kanclerstwa zainicjował wspólnie z Putinem projekt gazociągu Nordstream, później został członkiem rady nadzorczej rosyjskiego państwowego koncernu energetycznego Rosnieft. Jest bliskim przyjacielem prezydenta Rosji. Z jego ust nie padło ani jedno słowo krytyki nawet po ataku Rosji na Ukrainę. W rezultacie cały zespół pracowników, do którego miał prawo jako były kanclerz w Bundestagu, zgodnie złożył rezygnacje. W połowie marca Schroeder poleciał do Moskwy, by porozmawiać z Putinem. Szczegółów tego spotkania nigdy nie ujawniono.

Codziennie pojawiają się nowe przerażające doniesienia z Ukrainy – o mordowaniu ludności cywilnej i o masowych grobach, jak ten w Buczy. Codziennie też jednak słychać w Niemczech coraz więcej głosów wzywających do sankcji wobec byłego kanclerza Gerharda Schroedera. Typowe argumenty tego "znawcy Putina" są bowiem teraz pozbawione jakiejkolwiek wiarygodności.

Autorka: Sarah Hucal