Prymas Kościoła Anglii: trudno łączyć religię ze społeczeństwem sukcesu

Piotr Kalinowski: Ks. Bonhoeffer mówił o wielkiej przemianie chrześcijaństwa po II wojnie światowej. Czy zdaniem Księdza Arcybiskupa wizja bezreligijnego chrześcijaństwa w jakikolwiek sposób się spełniła?

Abp Rowan Williams: Nie sądzę, aby wizja bezreligijnego chrześcijaństwa stała się rzeczywistością. Myślę też, że wielu ludzi interpretowało ją bardzo powierzchownie, tak, jakby chodziło tylko o uproszczenie języka teologicznego. Dziś widzimy, że w czasach powojennych rozwinęła się działalność diakonijna, także w Kościele katolickim. Kiedy słowa zmieniają się w czyny widzimy lepiej, co Bonhoeffer miał na myśli. To jest właśnie prawdziwa siła Kościoła.

- W Stanach Zjednoczonych wielu ludzi łączy religię ze społeczeństwem sukcesu. To jest niemożliwe w Europie, ze względu na cierpienia, jakich doznaliśmy w XX wieku i problemy przed jakimi stoi Kościół w dzisiejszych czasach. Nawet w Wielkiej Brytanii mieliśmy inne problemy niż na Kontynencie i dlatego nasza teologia różni się od europejskiej.

- Myślę, że chodzi o prawdziwą przemianę chrześcijańskiej mentalności. Myślę, że nie znajdziemy żadnego współczesnego teologa, który pisałby rzeczy, jakie pisał nawet młody Bonhoeffer. Musimy przyjąć za pewnik, że o Żydach nie możemy powiedzieć jednego: ich głos nie został zniszczony przez chrześcijaństwo. Praca, którą wykonujemy w Wielkiej Brytanii, a która ma nam pomóc w budowaniu stosunków chrześcijańsko-żydowskich, polega m.in. na tym, że w pewnych kwestiach publicznych wspólnie zabieramy głos. To zdecydowanie więcej, niż poprawność polityczna.

- Powinniśmy uważnie słuchać i słyszeć co mówił o tym, jak bardzo niebezpieczny może być religijny język, kiedy staje się narzędziem obrony. Powinniśmy równie uważnie słuchać tego, co mówił o potrzebie poddania się pod osąd Biblii, wadze wspólnoty i szczerości między jej członkami. Kiedy uczyłem w seminarium prosiłem studentów, aby czytali jego książkę pt. "Życie wspólne". To jedna z podstawowych lektur.

- Dzisiejszy ekumenizm jest inny. W odróżnieniu chociażby od tego z lat 50., nie jest zainteresowany łączeniem struktur, ale tym, jak chrześcijanie dzielą swoje doświadczenia i biorą za siebie odpowiedzialność. To branie odpowiedzialności sprawia, że dzisiejszy ekumenizm jest bardziej prawdziwy. Chrześcijanie w Wielkiej Brytanii, w Niemczech czy Norwegii biorą odpowiedzialność za chrześcijan w Sudanie, Burundi, Jerozolimie czy Pakistanie. Ten ekumenizm staje się prawdziwy także dzięki temu, że odpowiedzialność za siebie biorą chrześcijanie różnych wyznań. Przykładem mogą być rzymscy katolicy, którzy bronią protestantów będących mniejszością.

- Więzy, jakie powstały głównie dzięki zaangażowaniu biskupa Bella, stały się podstawą ugody z Miśni, którą Kościół Anglii zawarł z Ewangelickim Kościołem Niemiec. Przez ostatnie 15 lat te więzy się umacniały i łączę z nimi wielkie nadzieje. Jak, z perspektywy arcybiskupa Canterbury, wyglądają dzisiejsze relacje anglikanów z luteranami?

- Coraz lepiej się rozumiemy. Coraz lepiej poznajemy teologię Kościoła, którą dzielimy, a także te kwestie, które nie są w pełni wspólne. Zaczynamy tworzyć teologię razem i dzielić doświadczenia misyjne. Istnieje kilka więzów między anglikanami i luteranami. Istnieje wspomniana umowa między Kościołem Anglii i EKD, na mocy porozumienia z Porvoo istnieje pełna wspólnota między anglikańskimi Kościołami Wysp Brytyjskich a luterańskimi Kościołami w Skandynawii. Te relacje są naprawdę bardzo bliskie. Podobne stosunki panują w Stanach Zjednoczonych pomiędzy tamtejszymi episkopalianami i luteranami. Coraz częściej doświadczamy wspólnoty nabożeństwa i - pod pewnymi warunkami - wspólnoty sakramentalnej. Jednak ponad wszystko powinniśmy wspólnie pracować nad misją w społeczeństwie, które jest nie koniecznie przyjaźnie nastawione do Kościoła i nad kształceniem teologicznym.

Dziękuję za rozmowę.