"Prowadzenia badań na szympansach nic nie usprawiedliwia"

Decyzja o wprowadzeniu moratorium na badania na szympansach zapadła po tym, jak amerykański Institute of Medicine (IOM) opublikował raport dowodzący, że praktyk tych w większości przypadków nie można już usprawiedliwiać. Zdaniem ekspertów, nowe zaostrzone reguły powinny jasno określać, które z eksperymentów są na tyle istotne, że przewyższają moralne koszty angażowania gatunku, który jest tak bardzo do nas podobny.

Genom szympansa w niemal 99% pokrywa się z ludzkim, co sprawia, że przez kilkadziesiąt lat gatunek ten stanowił cenny model dla naukowców, ale także wzbudzał kontrowersje natury etycznej.

Z raportu IOM wynika, że jedynym celem, który obecnie może usprawiedliwić udział szympansów w badaniach medycznych jest opracowanie szczepionki na zapalenie wątroby typu C, którego wirus atakuje tylko ludzi i szympansy. Część ekspertów uważa jednak, że postęp w tych badaniach również nie wymaga wykorzystywania w nich zwierząt.

Restrykcje dla badań biomedycznych zakładają, że testowanie nowych leków lub stymulowanie rozwoju choroby u szympansów może być dozwolone tylko wtedy, gdy badania nie mogą być przeprowadzone na innych zwierzętach lub wśród ludzi oraz jeżeli ich zaprzestanie zatrzymałoby postęp na drodze do opracowania metod leczenia poważnych i zagrażających życiu chorób.

W przypadku badań behawioralnych i genetycznych powinny one zostać ograniczone tylko do prac dostarczających informacji, których nie można pozyskać w żaden inny sposób, przy jednoczesnym wykorzystaniu technik minimalizujących jakikolwiek ból i stres.

Stany Zjednoczone i Gabon są obecnie jedynymi krajami, które wciąż legalnie prowadzą badania medyczne na szympansach. Unia Europejska zabroniła tego typu działań w ubiegłym roku.

- Badania, które nie spełniają wymogów określonych w raporcie zostaną zakończone - oświadczył dyrektor NIH Francis Collins, dodając, że los taki czeka prawdopodobnie połowę z 37 prowadzonych obecnie testów z udziałem szympansów, które są dofinansowane przez Amerykańskie Instytuty Zdrowia.

Od 2011 roku NIH dofinansowały 110 takich badań, w tym 44 związane z leczeniem zapalenia wątroby, dziewięć związanych z AIDS, 11 badań mózgu i 13 projektów genetycznych.

- Szympansy są bardzo inteligentne. Tworzą złożony system społeczny i są długowieczne. Zamknięcie szympansa na 50 lat w bardzo małej klatce jest naprawdę okrutne bez względu na to, czy działamy inwazyjnie czy nie - podkreśla brytyjska antropolog Jane Goodall, która od ponad 20 lat prowadzi badania nad naczelnymi w ich środowisku naturalnym i walczy o ich prawa.