Protesty posłów PiS nie powstrzymały prezydenta
Prezydent Bronisław Komorowski podpisał nowelę Prawa prywatnego międzynarodowego. Podczas prac parlamentarnych posłowie PiS podnosili, że ustawa umożliwi legalizację w polskim porządku prawnym małżeństw osób tej samej płci.
Prawo prywatne międzynarodowe to zbiór norm kolizyjnych, które rozstrzygają, jaki system prawny - np. polski czy obcy - należy zastosować w przypadku transgranicznego obrotu prawnego, np. gdy Polak żeni się z cudzoziemką, albo gdy kupujemy coś przez internet, a sprzedawca jest za granicą. Ustawa, którą znowelizowano, powstała ponad 40 lat temu.
Resort sprawiedliwości, który jest autorem nowelizacji, argumentował, że rozwiązania z lat 60. XX w. nie przystają do obecnego ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego Polski. Nie odpowiadają takim zjawiskom jak wzmożenie międzynarodowego ruchu osobowego, poszerzanie się przepływu kapitału, towarów i usług, ani integracji europejskiej, której towarzyszą prace nad harmonizacją prawa - napisano w uzasadnieniu projektu.
Podczas prac legislacyjnych posłowie PiS przekonywali, że nowela umożliwi legalizację małżeństw osób homoseksualnych. Zarówno w sejmie, jak i w senacie PiS usiłował, bezskutecznie, wprowadzić do ustawy poprawki doprecyzowujące, że małżeństwem jest tylko związek kobiety i mężczyzny i nie stosuje się przepisów prawa obcego regulującego związki osób tej samej płci.
Minister sprawiedliwości Krzysztof Kwiatkowski zapewniał, że ustawa nie legalizuje zawierania małżeństw przez osoby tej samej płci i podkreślał, że nie można stosować przepisów sprzecznych z polskim porządkiem prawnym, a w polskim prawie małżeństwo jest definiowane w konstytucji oraz w kodeksie rodzinnym i opiekuńczym jako związek kobiety i mężczyzny.
To nie przekonało jednak posłów PiS, którzy zapowiadali zaskarżenie ustawy do Trybunału Konstytucyjnego.
W ustawie w odniesieniu do osób fizycznych zostało użyte pojęcie prawa ojczystego. Jest nim prawo państwa, którego dana osoba jest obywatelem. Przepisy ustawy rozstrzygają sytuacje wielorakiego obywatelstwa. Gdy jednym z wchodzących w grę obywatelstw jest obywatelstwo polskie, osoba podlega prawu polskiemu. W przypadku cudzoziemców mających obywatelstwo dwóch lub więcej państw zastosowanie znajdzie prawo tego państwa, z którym dana osoba jest najściślej związana.
Ustawa odsyła do prawa europejskiego i umów międzynarodowych; np. w odpowiednich przypadkach o wyborze prawa będzie decydowało unijne rozporządzenie ws. prawa właściwego dla zobowiązań umownych (przez prawników zwane Rzym I) albo rozporządzenie dot. prawa właściwego dla zobowiązań pozaumownych (tzw. Rzym II).
W porównaniu z ustawą z 1965 r. nowością są regulacje dotyczące ubezwłasnowolnienia, dóbr osobistych osób fizycznych i prawnych, pełnomocnictwa, prawa własności intelektualnej i stosunków z udziałem konsumentów.
Dość daleko idące różnice (w porównaniu z poprzednią ustawą) są w przepisach dotyczących małżeństwa. Dopuszczono m.in. możliwość dokonania przez małżonków wyboru prawa dla swych stosunków majątkowych oraz dla zawartej przez nich majątkowej umowy małżeńskiej. Nowością w przepisach o adopcji jest unormowanie właściwości prawa w sytuacji, gdy dokonują jej małżonkowie, którzy nie mają obywatelstwa tego samego państwa. Natomiast przepis dotyczący alimentów zawiera odesłanie do postanowień konwencji haskiej o prawie właściwym dla zobowiązań alimentacyjnych z 1973 r.
