Prezydent: w Polsce brakuje wiedzy o ludziach odważnych

W spotkaniu w Belwederze z okazji 35. rocznicy powstania Polskiego Porozumienia Niepodległościowego oprócz Bronisława Komorowskiego wzięli udział także twórcy PPN i autorzy publikowanych przez ten ruch tekstów m.in. prof. Władysław Bartoszewski, prof. Wojciech Roszkowski, prof. Jerzy Holzer oraz b. premier Tadeusz Mazowiecki.

Prezydent zaznaczył, że Polskie Porozumienie Niepodległościowe to była jedna z pierwszych inicjatyw, "które miały odwagę wprost formułować daleko idące cele, w tym także cel niepodległości". Jak dodał, w czasach, kiedy PPN powstawało, słowo "niepodległość" było "wyklęte, albo kompletnie zakłamane". Podkreślił, że PPN podniosło sztandar niepodległości.

W opinii Komorowskiego dzisiaj brakuje w naszym kraju wiedzy o ludziach, którzy mieli odwagę na takie działania. - Dzisiaj mamy wielki problem w Polsce, jakim jest za mała wiedza o ludziach odważnych, o odważnych inicjatywach. Za mała jest wiedza o tym, jak dojrzewaliśmy do niepodległości, do demokracji, do wolnego rynku - powiedział prezydent.

Jego zdaniem w Polsce cały czas brakuje również chęci i umiejętności okazywania wdzięczności. - Wszyscy się przyzwyczaili, że gdzieś tam coś się w sposób mniej lub bardziej cudowny stało, niepodległość i demokracja spadła jak z nieba - powiedział Komorowski.

Jak mówił, warto pamiętać o czasach, kiedy dążenie do niepodległości nie było kwestią "wielkiego, silnego, masowego ruchu, a był to problem odwagi i wyobraźni indywidualnych zupełnie osób".

Prezydent zaznaczył, że nie ma nic złego w tym, że później te osoby rozproszyły się po różnych obszarach życia narodowego, społecznego i politycznego. W jego opinii wielkość inicjatywy PPN przejawiła się bowiem w odwadze do sięgania po osoby o różnych afiliacjach ideowych i politycznych.

Mazowiecki przypomniał, że deklaracja programowa PPN ukazała się 35 lat temu w Londynie. Jak ocenił, była to oryginalna koncepcja, ponieważ wybiegała w przyszłość a nie była jedynie reakcją na bieżącą sytuację. Zwrócił też uwagę, że po powstaniu PPN "wszyscy zadawali sobie pytanie, kto stoi za tym porozumieniem". - Nikt nie wiedział, co to jest PPN, poza nieliczną grupą osób - zauważył.

Pomysłodawca i nieformalny lider PPN Zdzisław Najder przypomniał, że autorem jednego z najbardziej znanych tekstów PPN "Obywatel a Służba Bezpieczeństwa" jest Jan Olszewski. Jak zaznaczył, tekst ten okazał się przełomowy dla stosunków między SB a obywatelami.

Najder zaznaczył, że do 1989 r. nikt nie sformułował programu podobnego do deklaracji PPN z maja 1976 r. Jak powiedział, "największy niepokój budziło słowo 'niepodległość', czy to nie za dużo". - Odpowiadałem wtedy, że mnie Polska nie niepodległa mało interesuje. Zdecydowałem się w niej mieszkać, nie emigrować, ale ona jest dla mnie mało interesująca. Znoszę ją, ale trzeba się zastanowić, jaka będzie wtedy, kiedy stanie się naprawdę niepodległa - wspominał Najder.

Zwrócił uwagę, że tym co wyróżniało teksty PPN był też brak obawy przed używaniem słowa "naród". Jak tłumaczył, nie chodziło jednak o koncepcję narodu etnicznego, ale koncepcję narodu państwowego. Zgodnie z nią - powiedział - "Polacy to ludzie, którzy się czują solidarni z państwem polskim niezależnie od tego czy mają tatarskie, żydowskie czy niemieckie nazwiska i pochodzenie".

Najder dodał, że ludzie działający w PPN myśleli raczej w kategoriach zasad niż rezultatów. - Nie byliśmy politykami, nie prowadziliśmy działalności jawnej, nie musieliśmy się nikomu tłumaczyć. Tłumaczyliśmy się przed sobą, dyskutując nasze teksty, z których większość była przetwarzana w głowach wielu osób - powiedział.

Polskie Porozumienie Niepodległościowe to powstała w maju 1976 roku tajna organizacja polskiej opozycji demokratycznej i niepodległościowej. Jej pomysłodawcą i nieformalnym liderem był Zdzisław Najder. PPN nie prowadziło działalności organizacyjnej, skupiało się na publikacji opracowań programowych i analitycznych. W opracowywaniu programów, analiz i ekspertyz PPN wzięło udział łącznie około 60 osób.

Pierwszy tekst programowy ukazał się w maju 1976 r. Za główne cele PPN uznano m.in. odzyskanie przez Polskę suwerenności, wprowadzenie swobód obywatelskich, stworzenie ram prawnych i organizacyjnych umożliwiających rozwój wielopartyjnej demokracji, swobodny i wszechstronny rozwój kultury i nauki oraz swobodę poruszania się, wymiany myśli i wiadomości.