"Pomóżmy KARCIE" - list polskich historyków

List otwarty 50 wybitnych polskich historyków do władz i społeczeństwa, powstał z inicjatywy prof. Krzysztofa Jasiewicza z Instytutu Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.

"My, historycy polscy, z wielkim niepokojem przyjęliśmy informacje o zagrożeniu istnienia Fundacji Ośrodka KARTA - organizacji pożytku publicznego z rodowodem solidarności społecznej. KARTA, zrodzona w pierwszych tygodniach stanu wojennego, rozwijała się od jednokartkowej gazetki podziemnej do dzisiejszego Ośrodka - o skali instytutu badawczego - zajmującego się historią Polski i jej otoczenia w XX wieku" - napisali sygnatariusze listu, wśród których są m.in.: Władysław Bartoszewski, Antoni Dudek, Andrzej Friszke, Jerzy Jedlicki, Andrzej Paczkowski, Henryk Samsonowicz.

Według historyków, KARTA trwa konsekwentnie przy wyróżniających ją zasadach i wartościach. "Przez 28 lat działania, w różnych sytuacjach politycznych, zmieniającej się aurze wokół pracy nad pamięcią - starając się zachować, i deklarując, neutralność polityczną i światopoglądową - środowisko KARTY uparcie "robiło swoje": gromadziło dokumenty, pamiętniki, dzienniki, zdjęcia, relacje świadków - także w publicznych akcjach; publikowało źródłowy zapis przeszłości w kwartalniku "Karta", albumach, książkach; robiło wystawy, konkursy, prowadziło młodzież do aktywnego badania historii; kilkanaście tysięcy uczniów" - przypomniano w Liście.

Jak podkreślają jego sygnatariusze, Ośrodek KARTA dzisiaj, mimo braku stałego budżetu to "wyjątkowe, niespotykane w Europie i na świecie archiwum społeczne". To - jak zauważono - kilometr półek (KARTA dusi się z braku miejsca) z darami pamięci tysięcy osób: Archiwum Wschodnie (1901-56), Archiwum Opozycji (1956-90), Archiwum Fotografii (150 tysięcy zdjęć) oraz największe w Polsce Archiwum Historii Mówionej, czy też tzw. Pogotowie Archiwalne - z "karetką" interweniującą w miejscach zagrożenia.

KARTA to także - jak podkreślają autorzy listu - prezentujące zbiory bazy danych i nowoczesne portale, jak choćby najnowszy: www.XXwiek.pl. To powstały we współpracy międzynarodowej, głównie z rosyjskim "Memoriałem", "Indeks Represjonowanych", zawierający imienną bazę danych obywateli II RP prześladowanych przez ZSRR, czy obejmujący 24 dawniej komunistyczne kraje Słownik dysydentów.

Według historyków, to właśnie KARTA uruchamiała dialog polsko-ukraiński, wspierała polsko-niemiecki, -czeski czy -litewski. Opisuje też wojenny los polskich Żydów. Pomaga zrozumieć, jak polska tożsamość konfrontuje się z widzeniem "innych".

Dzisiaj - jak podkreślają sygnatariusze Listu - nastąpiła kumulacja narastających od lat trudności. "Długi, wynikające także z nietypowości struktury i form działania KARTY, nieprzewidzianych w procedurach prawnych dla organizacji pozarządowych, stały się nie do udźwignięcia, realnie zagrożone jest istnienie Ośrodka". Dlatego - jak stwierdzają - konieczne jest działanie wyjątkowe - państwa i społeczeństwa. "Apelujemy o takie wsparcie wszelkimi możliwymi sposobami: darowizny, dotacje, wskazania 1 proc. podatku, fundusze specjalne... Pomóżmy KARCIE" - napisali historycy.

Sygnatariuszami Listu-apelu są: Andrzej Ajnenkiel, Władysław Bartoszewski, Daniel Boćkowski, Włodzimierz Borodziej, Cezary Chlebowski, Andrzej Chojnowski, Stanisław Ciesielski, Antoni Dudek, Andrzej Friszke, Albin Głowacki, Andrzej Grajewski, Jerzy Holzer, Grzegorz Hryciuk, Krzysztof Jasiewicz, Jerzy Jedlicki, Adolf Juzwenko, Jerzy Kłoczowski, Jerzy Kochanowski, Eugeniusz C. Król, Marcin Kula, Piotr Łossowski, Paweł Machcewicz, Wojciech Materski, Grzegorz Mazur, Karol Modzelewski, Daria i Tomasz Nałęczowie, Marek Ney-Krwawicz, Andrzej Nowak, Janusz Odziemkowski, Andrzej Paczkowski, Krzysztof Pomian, Waldemar Rezmer, Andrzej Rosner, Wojciech Roszkowski, Krzysztof Ruchniewicz, Jan Rydel, Henryk Samsonowicz, Jan Skórzyński, Andrzej Skrzypek, Elżbieta Smułkowa, Aleksander Srebrakowski, Dariusz Stola, Tomasz Szarota, Wojciech Śleszyński, Robert Traba, Kazimierz Wóycicki, Wojciech Wrzesiński, Wiesław Jan Wysocki, Jan Żaryn, Andrzej Żbikowski.